Ակնարկ. Յայտարարուած Եւ Չյայտարարուած Օրակարգերը
«Ազդակ»-ի խմբագրական
Թուրքիոյ նախագահին գլխաւորութեամբ եղած խորհրդակցական նիստի երեւոյթը բնականաբար որոշ դիտարկումներ կը հրաւիրէ իր վրայ:
Նախ անշուշտ հրապարակումը: Նման խորհրդակցութիւն հրապարակայնացնելու որոշումը նախագահի մակարդակով կ՛ըլլայ միայն: Փաստօրէն յատուկ յայտարարութիւն կատարած է այս մասին նախագահական աշխատակազմի հաղորդակցութեան բաժինի ղեկավարը: Հրապարակայնացնելով իրադարձութիւնը, Անգարան քանի մը ուղղութեամբ ուզած է ուղերձ յղել:
Նախ ներքին` այն առումով, որ կառավարութիւնը կը նախապատրաստուի դէմ դնելու Ցեղասպանութեան ճանաչման հետագայ արշաւին: Անշուշտ հայկական կողմին, յատկապէս Ցեղասպանութեան ճանաչման աշխատանքին լծուած Հայ դատի յանձնախումբերուն, գրասենեակներուն եւ լոպիիստական խմբաւորումներուն: Բայց նաեւ միջազգային ընտանիքին զգուշացման կարգով տարբեր պետութիւններուն` չճանչնալու Հայոց ցեղասպանութիւնը, պարզ դարձնելով, որ անիկա կարմիր գիծ է Թուրքիոյ պետութեան համար: Այս առումով հաւանաբար յատուկ թիրախ է նաեւ Ուաշինկթընը, որուն թէ՛ Ներկայացուցիչներու տան եւ թէ՛ Ծերակոյտին որոշումները ճանաչման գործընթացին մէջ կարելի է նկատել շրջադարձ. այս առումով նաեւ աւելի առջեւ չերթալու եւ վարչակարգին կողմէ նման յայտարարութիւն չկատարելու:
Խորհրդակցութեան մասնակիցները նախկին պաշտօնեաներ են, որոնք փորձառութիւն ունին ժխտողական քաղաքականութեան կիրարկման: Հրաւիրուած են ըստ երեւոյթին իրենց փորձառութիւնը կիսելու հայկական կողմի տարած աշխատանքները չէզոքացնելու ուղղութեամբ:
Այսքանը տեսանելի բաժինն է: Երբ մտածենք սակայն Իրաքի, Սուրիոյ եւ Լիպիոյ մէջ Անգարայի այս օրերուն ցուցաբերած ռազմական աշխուժութեան մասին, խնդրոյ առարկայ կը դառնայ խորհրդակցութեան յայտարարուած օրակարգին իրողութիւնը:
Օրակարգը յայտնաբար ունի չյայտարարուած բաժին: Հայկական խմբաւորումներ են պաշտօնական թիրախները, սակայն Անգարան կը գիտակցի, որ իր յարձակողապաշտ քաղաքականութիւնը բազմակողմանիօրէն նոր հակառակորդներ յառաջացուցած է, որոնք պատեհ առիթին կ՛օգտագործեն Թուրքիան հարուածող խաղաթուղթերը: Միացեալ Նահանգներէն մինչեւ նոյնիսկ Սէուտական Արաբիա Ցեղասպանութեան ճանաչումով կը հարուածեն Թուրքիան:
Ճանաչումն ու դատապարտումը սակայն հայկական գործօնին հետ առնչուած վերջին զէնքերը չեն: Կայ աւելին. Թուրքիոյ տարածքային ամբողջականութիւնը խնդրոյ առարկայ դարձնող իրաւական փաստաթուղթերու այժմէականացման մօտեցումը: Թուրքիոյ համար բնութագրուած` «Սեւրի սինտրոմը»:
Այս մասին չի բարձրաձայնուիր սակայն, մանաւանդ չի հրապարակայնացուիր: Հայկական լոպիի մարտավարութեան հետ գործ ունեցած նախկին պաշտօնատարներ հրաւիրուած են նախագահին կողմէ խորհրդակցելու նաեւ այս չյայտարարուած բաժինը կանխարգիլելու համար:
Ֆրանսայի Սեւր քաղաքին մէջ կնքուած պատմական դաշնագիրի 100-ամեակին, պաշտօնական Փարիզը իբրեւ հիւրընկալ պետութիւն կրնայ միջազգայնացնել եւ արժանի հնչեղութիւն տալ Սեւրի պայմանագիրի 100-ամեակի նշումներուն իր երկրին մէջ: Որքան խորհրդանշական, նոյնքան իրաւաքաղաքական իմաստ կ՛ունենայ նման մօտեցում մը: Իսկ քաղաքական տրամաբանութիւնը լուսարձակները կը հրաւիրէ լիպիական տարածքներ, ուր տրամագծօրէն հակոտնեայ խրամատներու մէջ կը գտնուին Փարիզն ու Անգարան:
Իրենց նախկին նախագահին կատարած իրաւարարութիւնը կրնան յիշել նաեւ Միացեալ Նահանգներու պաշտօնական շրջանակները, մանաւանդ եթէ Անգարան եւ Թեհրանը Իրաքի մէջ շարունակեն համաձայնաբար հարուածել իրաքեան զինեալ խմբաւորումները, որոնք կը ստանան ամերիկեան օժանդակութիւն:
Թուրքիոյ նախագահին գլխաւորութեամբ 5 ժամ տեւած խորհրդակցութիւնը հրապարակուած օրակարգով ծխածածկոյթի տակ պահած է բուն օրակարգը: Առայժմ` վարկածային հանգամանքով: