Անդրադարձ. Շրջանին Մէջ Միջազգային Նոր Դաշինքի Մը Կազմութեան Աշխատանքներ
Վահրամ Էմմիեան
Միացեալ Նահանգներու արտաքին գործոց նախարար Մայք Փոմփէօ յայտարարեց, թէ իր երկիրը աշխատանք կը տանի Հորմուզի նեղուցի հսկողութեան համար կազմելու միջազգային դաշինք մը, որուն մաս պիտի կազմեն աշխարհի բոլոր կողմերէն երկիրներ: Անոր բրիտանացի պաշտօնակից Ճերըմի Հանթ իր կարգին յայտարարեց, որ Լոնտոն աշխատանք կը տանի Արաբական ծոցին մէջ ծովային պաշտպանութեան եւրոպական ուժ մը յառաջացնելու` շեշտելով, որ Բրիտանիան Իրանի հետ ճակատումի չի ձգտիր: Հանթ բրիտանական խորհրդարանին յայտնեց, որ նշեալ ծովուժը Թեհրանի վրայ ճնշում բանեցնելու Միացեալ Նահանգներու քաղաքականութեան մէկ մասը պիտի չըլլայ:
Դաշինքը միջազգային ըլլայ, թէ եւրոպական, միեւնոյնն է, անիկա այսպէս կամ այնպէս, ուղղակիօրէն կամ անուղղակիօրէն ուղղուած է Իրանի դէմ, այլ խօսքով` Փոմփէոյի եւ Հանթի ակնարկած դաշինքները իրենց էութեամբ մէկ են: Վերջինիս կողմէ Բրիտանիոյ քայլը ամերիկեան քաղաքականութենէն անջատ ներկայացնելը բրիտանացի օրէնսդիրներուն հաւանութիւնը ապահովելու փորձ մըն է եւ որեւէ ձեւով չ՛ազդեր Թեհրանի մէջ այդ քայլին ընկալման վրայ: Իրանի համար այդ դաշինքը շրջանին մէջ ՏԱՀԵՇ-ի դէմ պայքարի միջազգային դաշինքէն ետք եւ Եմէնի մէջ հուսիներու դէմ պայքարի (իմա՛` Իրանի դէմ անուղղակի պայքարի) Արաբական դաշինքէն ետք նոր դաշինք մըն է, այս անգամ` իր դէմ պայքարի:
Ուաշինկթըն եւ Լոնտոն կը պնդեն, թէ Իրանի հետ ճակատում մը չեն ուզեր: Ուաշինկթըն ատոր շօշափելի փաստերը տուաւ. 12 մայիսին Արաբական Միացեալ Էմիրութիւններու ծովափին մօտ քարիւղատար երկու նաւեր յարձակումի ենթարկուեցան, 13 յունիսին միեւնոյն դէպքը կրկնուեցաւ այս անգամ Օմանի ծովուն մէջ, իսկ 20 յունիսին Իրան վար առաւ ամերիկեան լրտեսական անօդաչու թռչող սարք մը, բայց եւ այնպէս Միացեալ Նահանգներ այդ դէպքերը իբրեւ պատրուակ կամ քասիւս պելլի չօգտագործեցին: Դաշինք կազմելով Իրանի շուրջ օղակը սեղմելու այս քայլը, սակայն, հակառակ ուղղութեամբ առնուած քայլ մըն է, որ այդ ճակատումը կը դարձնէ աւելի հաւանական:
Միւս կողմէ, Իրանի կառավարութեան բանբեր Ալի Ռապիհի եւ Իրանի արտաքին գործոց նախարար Մոհամետ Ժաւատ Զարիֆ յայտնեցին, որ Հորմուզի նեղուցին մէջ բրիտանական քարիւղատար նաւուն գրաւումը Ժիպրալթարի մէջ Բրիտանիոյ կողմէ իրանեան քարիւղատար նաւու գրաւման հակադարձութիւն մը չէ: Անոնք այդպիսով փորձեցին սրբագրել Իրանի խորհրդարանի նախագահ Ալի Լարիժանիի մէկ օր առաջ կատարած` «Յեղափոխական պահակագունդը հակադարձեց բրիտանական ծովահէնութեան» յայտարարութիւնը, որ կու գար ամրապնդելու այդ ուղղութեամբ գոյութիւն ունեցող միջազգային համոզումը, որ հիմնուած է այն իրողութեան վրայ, որ իրանեան կողմը առաջին օրէն արդէն սպառնացած էր ճիշդ այդ մէկը կատարել: