Յունական «Համով», Հայկական Ոգիով. Ինչպէս Վանաձորցի Ընտանիքը Հրուշակարան Բացաւ

– Սորվեցուցած  են: Նոյնիսկ եթէ չցանկաս ալ` կը սորվիս, – ժպտելով, կը պատասխանէ ան:

– Ամուսինս կ՛ուզէր հայրենիք վերադառնալ: Սակայն Յունաստանի մէջ ան սորված էր յունական խմորեղէններ պատրաստել: Ես ալ կրնամ, ի հարկէ: Բայց ամուսինս իսկական մասնագէտ դարձած է, – կ՛աւելցնէ Ինկան:

Անոնք մեկնած էին Յունաստան 2001 թուականին, վերադարձած` 2005-ին: Գարեգինը մասնագիտութեամբ կօշկակար էր, իսկ այնտեղ արագ իւրացուց հացթուխի գործը: Ստացուած է յայտնի ռուսական ասացուածքին նման. աշխատանքն ու համբերութիւնն ամէն ինչ կը յաղթահարեն («терпенье и труд все перетрут»):

«Չէ՞ որ մենք` հայերս ամէն ինչ կը սորվինք, ամէն ինչին կը յարմարինք… Տունը ես կօշիկ կը ձեւէի: Իսկ մեկնելէ առաջ սորվեցայ բուլկի թխել. ինչ–որ մէկը յուշած էր», – կ՛ըսէ Գարեգինը:

Յունաստանի մէջ անոր կը թուէր, թէ դեռ հայրենիքի մէջ են: Այստեղ ալ ճիշդ նոյն կերպ կը պահպանեն բարեկամական կապերը, կը գնահատեն ընկերները եւ դռները չեն փակեր հարեւաններու առջեւ:  Եւ ճիշդ նոյն կերպ չփակեցին դուռը նաեւ իրենց առջեւ:

«Հայերուն այնտեղ լաւ կը վերաբերին: Երբ մենք նեղի մէջ էինք` կ՛օգնէին: Նոյնիսկ լրիւ օտար մարդիկ: Օրինակ, բնակարանի տէրերը, երբ մենք վարձով կ՛ապրէինք», – կը յիշէ ան:

Նոյն վստահութեամբ անոր վերաբերեցան նաեւ աշխատավայրին մէջ:

Երբ տեսան, որ ան լաւ գործ կ՛ընէ, փուռի տէրերը զինք արտադրութեան ղեկավար նշանակեցին: Արգելք չէր, այն որ լեզուին ան կատարեալ չէր տիրապետեր:

«Կատարեալ չէր… մեծ խօսք է: Երկու ամիս չէր անցած, իսկ ինծի արտադրամասի ղեկավար կը նշանակեն: Այն ժամանակ ես մօտաւորապէս այսպէս կը խօսէի. «դուն: տուր: ինծի: ջուր»: Կամ «բեր: Ինծի: աղ»: Սակայն կը վստահէին… Այնուհետեւ խոշոր հացի գործարանի մէջ հերթափոխի ղեկավար էի: Այն ամբողջ շրջակայքին հաց կը մատակարարէր», – կը յիշէ Գարեգինը:

Այսօր Վանաձորի մէջ ինք Ինկայի հետ վարպետօրէն եւ՛ քաղցրաւենիք, եւ՛ չիփսեր, եւ՛ «Եիրոս» կը պատրաստէ: Այսպէս, յունարէն արտասանութեամբ, ան կը խօսի մեզի յայտնի կիրոսի (շաուրմայի յունական տարբերակը) մասին:

«Եիրոս»–ն ու թխուածքները ստիպուած էին քիչ մը յարմարցնել տեղի պայմաններուն: Հայկականին անոնք ամէն պարագայի նման չեն: Յոյները կը սիրեն, որ աղանդերը շաքարի օշարակով լի ըլլան: Հայաստանի մէջ կը սիրեն, որ այդքան քաղցր չըլլայ, կը բացատրէ Գարեգինը: Շարք մը այլ նրբութիւններ եւս կան:

«Որոշ բաղադրիչներ ստիպուած եղանք փոխարինելու, որպէսզի մեր վանաձորցիները կարենան գնել: Չէ՞ որ այստեղ միլիոնատէրեր չեն ապրիր», – կ՛ըսէ Գարեգինը:

Նախկին արդիւնաբերական կեդրոնին՝ Վանաձորի մէջ այսօր աշխատանք այդքան ալ հեշտ չէ գտնելը: Ան վերադարձած է, որպէսզի այստեղ գոնէ  քանի մը աշխատատեղ եւ  քիչ մըն ալ հարկեր աւելնան:

Սակայն Յունաստանի հետ անոր կապերը նախկինին պէս ամուր են: Այլ կերպ ըլլալ  չէր կրնար: Նոյնիսկ այն քաղաքը, ուր ան որոշ ժամանակ աշխատած է, գրեթէ այսօրուայ Գիւմրիի, նախկին Ալեքսանտրափոլի անուանակիցն էր:

Ալեքսանտրուփոլիսի մէջ ալ Գարեգինը՝ իր կեանքը դէպի լաւը կը փոխէր, ուժերուն ներածին չափով: Ան փուռի մէջ կ՛աշխատէր, այն բաց էր նաեւ շաբաթ եւ կիրակի օրերուն (միւսներէն շատերը կը փակուէին շաբաթ կէսօրէ ետք): Սակայն ազնիւ մարդոց համար հաց թխելն ափսոս չէ, համոզուած է ան:

«Ալեքսանտրուփոլիսը Թրաքիոյ մէջ է, Թուրքիոյ  սահմանէն քիչ հեռու: Այնտեղ թուրքերը երթալով կը շատնային: Կան նաեւ սովորական, ազնիւ մարդիկ: Սակայն, այսպէս ըսենք, տարբեր մարդիկ կան: Այդ պատճառով ալ` երբ Յունաստան կը հրաւիրէին Պոնտոսի յոյներուն, հէնց այդ կողմերը կը բնակեցնէին: Եւ ատիկա ի զուր չէր: Պոնտոսցիները հանգիստ մարդիկ են, բայց աւելի լաւ կþըլլայ անոնց հունէ չհանես: Տէ, մենք` լոռեցիներս ալ, գրեթէ այդպիսին ենք: Այդ պատճառով ալ թուրքերը հանդարտ էին: Այնպէս որ շատ բան  փոխուած է», – կը յիշէ Գարեգինը:

Յունաստանի մէջ ան ոչ միայն նոր արհեստ ձեռք բերաւ, այլեւ ընկերներ: Անոնք մինչ օրս կապ կը պահպանեն եւ կը զանգահարեն իրար:

«Փուռի սեփականատիրոջ եղբայրը ինծի մեծ եղբօր պէս էր: Շատ խորհուրդներ  կու տար, կապուած աշխատանքի հետ եւ ոչ միայն: Այդ պատճառով ալ կ՛ուզեմ, որ իրենց երկիրը նոյնպէս բարի խօսքով յիշեն: Եւ՛ տեղացիներուն, եւ՛ օտարերկրացիներուն, երբ անոնք կը մտնեն մեր մօտ, մենք Յունաստանի մասին կը պատմենք», – կ՛ըսէ Գարեգինը:

Իսկական յունական քաղցրաւենիքներով անոնք զարմացուցին նաեւ «մեր հիւրերը արեւոտ Դիլիջանով», ուր  միջազգային դպրոց կը գործէ աշխարհի տարբեր ծայրերէ ժամանած աշակերտներով եւ ուսուցիչներով:  Պարզուեցաւ, որ ուսուցիչներու շարքին մէջ նաեւ յոյներ կան: Այժմ անոնք մեծ հաճոյքով երբեմն Վանաձոր կ՛երթան` իրենց պոնտոսցի ազգականներուն (ի դէպ բիւզանդական յունարէնը պահպանողներու) քաղաքը:

Ինկա Ռուսիտուն (Ռուսովան) չի մոռնար պոնտական յունարէնը, հիանալի կը տիրապետէ նոր յունարէնին, հայերէն ալ կը խօսի հայուհիի պէս: Գարեգինը լաւ կը խօսի նոր յունարէնով: Իսկ երեխաները…

«Երեխաներն արդէն 14 տարի է, որ այստեղ են: Անոնց այստեղ կը պահեմ: Ուժերուս ներածին չափով կը համոզեմ, որ ամէն ինչ լաւ կ՛ըլլայ: Իսկ յունարէնը չեն մոռցած, ոչ: Կը շփուին ընկերներու եւ մօր հարազատներուն հետ», – կ՛ըսէ Գարեգինը:

Պետական աջակցմամբ (Փոքր եւ միջին գործարարութեան աջակցման կազմակերպութիւններ) ընտանեկան այս գործը խորհրդատուութիւն  ստացած է, որ օգնած է անոնց աշխատանքի մէջ: Իսկ գլխաւոր խորհուրդը, որ անոնք պատրաստ են անձամբ կիսելու, այն է. մի՛ կորսնցնէք հին կապերը եւ կը գտնէք նորերը:

“Սփութնիք”