Յուշեր Հալէպէն. Հալէպի Հնգաստղանի Համեստ Իջեւանը

ՊԵՏԻԿ

Քանդուեցաւ Հալէպը, այո՛, տուներ ու թաղեր հիմնայատակ եղան, ընտանիքներ ցիր ու ցան եղան եւ նոյնիսկ քայքայուեցան, սակայն Հալէպը կայ ու կը մնայ մեր անջնջելի յուշերուն մէջ` իր մեծութեամբ եւ անցեալով:

Այդ անջնջելի յուշերէն է մեր տան պատմութիւնը: Այո՛, համեստ իջեւան մը եղած էր մեր տունը, բայց հնգաստղանի` մեր հիւրերով:

Իմ մանկութեան ու պատանեկութեան յուշատետրիս երիզը դիմացս կը ցուցադրէ Սօսէ Մայրիկը` իր սեւ հագուստով, համեստ ու ազնիւ ժպիտով, ամէն առտու զիս դիմացը առած` կը դիտէր երկար, կարծես կարօտ կար աչքերուն մէջ: Վարդան Շահպազ` այն վեհ ֆետային, իր սպիտակ մազերով ու անխորտակելի ապառաժի նմանող դէմքով քրոջս, եղբօրս ու իմ տիպար ու մեծ հայն էր: Սօսէ Մայրիկ եւ Վարդան Շահպազ իրենց կարճ կեցութիւններով` երկու կամ երեք շաբաթ, մեզ կը փոխադրէին ուրիշ աշխարհ, դէպի այն երազային Հայաստանը, որ կար ու կը մնար «Հայկական լեռնաշխարհ», լեռներ ու հովիտներ, ուր մեր հսկաներէն շատեր ինկած են թուրքին գնդակով, բայց մեզ համար անոնք կան ու կը մնան` իբրեւ Հայաստանի առաջին անկախութիւնը կերտողներ:

Մեր վերջին հիւրերն էին տէր եւ տիկին Կարօ եւ Լոլա Սասունիները, որոնք այնքան հմայած էին մեզ:

Մօրս այնքան քնքուշ ձայնով երգած Սայաթ Նովայի երգերը այդ հիւրընկալութեան օրերուն կը դառնային պոռթկումներ` Սօսէին կանչը, որով Սերոբ Աղբիւրը կը վստահեցնէր, թէ միշտ պատրաստ իր ձայնին, կը սպասէր` կողքին կռուելու եւ հետը մեռնելու…

Հայ բնակիչներով խճողուած Սալիպէ թաղը, ուր տեղաւորուած էին հայկական դպրոցներ ու եկեղեցիներ, Ազգային առաջնորդարան եւ մանաւանդ «Արեւելք» օրաթերթի խմբագրատունն ու տպարանը` իր ամէնէն աշխուժ օրերը ապրեցաւ: Այսօր քարուքանդ այդ քարաշէն թաղերը կան ու կը մնան մեր յիշողութեան մէջ` իբրեւ անխորտակելի բերդ: Այո՛, մեր մանկութեան հոգիներուն մէջ «ջան ֆետայիներ»-ու դէմքերն ու ժպիտները կերտեցին մեր հայկական եւ օտարամերժ ոգիները, որ այսօր մենք կը փոխանցենք մեր զաւակներու եւ թոռներու հոգիներուն եւ ոգիներուն: