Պոլշեւիկեան Մաղձով…

Յօդուածներ – Զրոյցներ

Լիլիթ Գալստեան

Օրեր առաջ, Յովհաննէս Թումանեանի ծննդեան օրը, որը նաեւ գիրք նուիրելու օր է, ՀՅԴ երիտասարդական միութեան ներկայացուցիչները Խնկօ Ապոր գրադարանում մօտեցան ԿԳՄՍ նախարար Արայիկ Յարութիւնեանին` նրան երկու գիրք նուիրելու: Գրքերից մէկի հեղինակը Նիկոլ Աղբալեանն էր, միւսինը` Կ’արինէ Յակոբեանը:

կգմս նախարարը վերցրեց գրքերը` հայեացքն արագ սահեցնելով Ն. Աղբալեանի գրքի վրայով, կարդաց միւս հեղինակի` Կ. Յակոբեանի անունը, անթաքոյց բարձրաձայնելով երկրորդ գրքի հեղինակի առնչութեամբ իր գոհունակութիւնը. ԴԱՇՆԱԿՑԱԿԱՆ ՉԻ Կարեւորը…

Եթէ այս խօսքերը լսէի ՀՀ մի շարքային քաղաքացուց, որին քաղաքական իշխանութիւնը հաւաքական ՊՕՂՈՍ, իսկ հանրութիւնը` ԶՈՄԲԻ անունով է կնքել, հաստատ կը տխրէի, ցաւ կ’ապրէի տգիտութեան ու չարութեան այդ հրավառութիւնից: Բայց այդ նախադասութեան, այդ մտքի ու մտածումի հեղինակը մեր հանրային կեանքի մի չափազանց տարողունակ ու լուրջ հատուածի` ՀՀ կրթութեան, մշակոյթի, գիտութեան եւ սպորտի նախարարն է: Նախարար, որն այդ պահին, նաեւ ինքնաքարոզչական նպատակներով, գրադարանում էր եւ Թումանեանի օրն աւելի մարդեղէն ու ոգեղէն դարձնելու համար երեխաներին <<Շունն ու կատուն>> էր պատրաստւում կարդալ:

Տխրելը կամ ցաւ ապրելը քիչ է, մեղմ է, գրեթէ` ոչինչ չասող: Այդ անթաքոյց հակակրանքից բոլշեւիկեան մաղձի ու բուլգակովեան հերոսների ցեխոտ շինելի հոտ էր գալիս:

Հաւանաբար, ոչ` վստահաբար, Ա. Յարութիւնեանը դժուար թէ իմանայ, որ Հ. Թումանեանն ու Ն. Աղբալեանը գրական <<Վերնատան>> հիմնադիրներն են, ուր Դերենիկ Դէմիրճեանը, Լեւոն Շանթը, Ղազարոս Աղայեանը, Աւետիք Իսահակեանը եւ ուրիշներ կոփում էին հայ գրականութիւնն ու հայ գեղարուեստական միտքը:

Հաւանաբար, ոչ` վստահաբար, Ա. Յարութիւնեանը դժուար թէ իմանայ, որ ինքը Ն. Աղբալեանի իրաւայաջորդն է, որ 1919 թ. Ն. Աղբալեանը ՀՀ լուսաւորութեան եւ արուեստի նախարարն էր:
հաւանաբար, ոչ` վստահաբար, Ա. Յարութիւնեանը դժուար թէ իմանայ, որ 1919 թ. Ն. Աղբալեանի հրամանագրով է հիմնադրուել Երեւանի պետական համալսարանը, որի շրջանաւարտն է ինքը:

Հաւանաբար, ոչ` վստահաբար, Ա. Յարութիւնեանը դժուար թէ իմանայ, որ Ն. Աղբալեանը դաշնակցական, ազգային եւ պետական գործիչ լինելուց անդին, բացառիկ գրականագէտ է, մանկավարժ, լեզուաբան, գեղագէտ եւ փիլիսոփայ: Է. Չարենցին, Կոմիտասին, Սայաթ-նովային նուիրուած նրա մենագրութիւններն այսօր էլ արդիական են:

Հաւանաբար, ոչ` վստահաբար, Ա. Յարութիւնեանը դժուար թէ իմանայ, որ բոլշեւիկեան ռեժիմից մազապուրծ Ն. Աղբալեանն ու դաշնակցական միւս գործիչները երբեք թոյլ չտուեցին, որ ատելութեան սերմերը քայքայեն նոր սերնդի հոգին: ԱՄԷՆ ԲԱՆԻՑ ՎԵՐ ՀԱՅՐԵՆԻՔ. սա էր նրանց կարգախօսն ու ուղերձը Սփիւռքին:

Հաւանաբար, ոչ` վստահաբար, Ա. Յարութիւնեանը դժուար թէ իմանայ, որ դաշնակցական երախտաւորների մի ոսկէ փաղանգ մեր պետական, ազգային ու մշակութային ինքնութիւնն է կերտել եւ կերտում. Սիամանթոյ, Ռ. Սեւակ,Հ. Օշական, Ռ. Զարդարեան, Ա. Իսահակեան, Ա. Ահարոնեան, Լ. Շանթ, Մ. Իշխան, Համաստեղ, Վ. Շուշանեան, Ս. Սարգսեան, Ռ. Դաւոյեան, Ռ. Յովսէփեան…

Հաւանաբար, ոչ` վստահաբար, Ա. Յարութիւնեանը դժուար թէ հասկանայ, որ Դաշնակցութիւնը համահայկական, համազգային կառոյց է եւ այսօր էլ շարունակում է Սփիւռքի քաղաքական կազմակերպուածութեամբ ծառայել Հայոց պետականութեանը…

Այս օրերին մի անասելի չքմեղանքով քաղաքական իշխանութիւնը փորձում է հասկանալ, թէ որտեղ է գեներացւում ատելութեան խօսքը, որտեղի՞ց այսքան չարութիւն ու անհանդուրժողականութիւն, ինչու՞ է թոյնի ու մաղձի չափաբաժինը վերածուել ազգային անվտանգութեան սպառնալիքի:

Իմ երկիր հնամեայ, սա էլ կ’անցնի…

Բայց արդեօք իրաւունք ունի՞ իմացութեան, մտահորիզոնի, քաղաքակրթական, ազգային արժանապատուութեան, քաղաքական հանդուրժողականութեան տուեալ պաշարով մէկը լինել կառավարութեան անդամ, ղեկավարել գերատեսչութիւն, որը պատասխանատու է երկրի համար ամենառազմավարական ոլորտների` մշակոյթի, կրթութեան, գիտութեան, երիտասարդութեան ու սպորտի համար…