2019-ին Ատրպէյճանը Թող Նոր Անակնկալներ Սպասէ. ՀՅԴ Հայ Դատի Եւրոպայի Գրասենեակի Պատասխանատու
Եւրոպայի մէջ Արցախի Հանրապետութեան եւ Հայոց Ցեղասպանութեան ճանաչման ուղղուած աշխատանքներուն, Ատրպէյճանի եւ Թուրքիոյ հակահայկական քաղաքականութեան դէմ իրականացուող միջոցառումներուն եւ ներհայաստանեան կեանքին վերաբերող հարցերուն մասին Yerkir.am-ը զրուցած է ՀՅԴ Հայ Դատի Եւրոպայի գրասենեակի պատասխանատու Գասպար Կարապետեանին հետ:
Հարց.– Եւրոպայի Հայ Դատի գրասենեակը ընթացիկ տարին եւս կազմակերպած է եւրոպացի պատգամաւորներու այց Արցախ: Նմանատիպ այցերը արդեօ՞ք յանգեցուցած են կամ նպաստած Արցախի խնդիրի շուրջ տրամադրութիւններու եւ պատկերացումներու փոփոխութեան:
Պատ.– Եւրոպայի Հայ Դատի գրասենեակի աշխատանքը կ՝ընդգրկէ ոչ միայն Արցախի խնդիրը, այլեւ Հայոց Ցեղասպանութեան ճանաչման եւ հատուցման հարցերը: Մենք տարբեր խորհրդաժողովներու մէջ եւ խողովակներով կը հաղորդենք այս պնդումը` Թուրքիան պէտք է ստանձնէ Հայոց Ցեղասպանութեան իրականացման պատասխանատւութիւնը: Ժամը պիտի գայ, եւ մենք պիտի որոշենք, թէ ինչպէ՛ս պէտք է պարտադրենք մեր պահանջները Թուրքիոյ: Այս տարի եւրոպական խորհրդարանի բանաձեւին մէջ դարձեալ նշուեցաւ Թուրքիոյ պատասխանատւութեան հարցը: Մեր տեղական շրջաններու հետ լաւ յարաբերութիւններ ունինք եւ մեր օժանդակութիւնը կը ցուցաբերենք, որ անոնք այս ուղղութեամբ աշխատանքներ տանին: Ինչ կը վերաբերի Արցախի հարցին՝ մեր նպատակը Արցախը մեկուսացումէ դուրս բերելն է: Այդ իսկ պատճառով կը կազմակերպենք այցեր Եւրոպայէն Արցախ եւ Արցախէն Եւրոպա: Վերջին երկու տարուան ընթացքին 23 եւրոպացի պատգամաւոր այցելած է Արցախ, ինչպէս նաեւ Եւրոխորհրդարանի 10-15 անդամ: Անոնք իրենց աչքով տեսան, որ Ատրպէյճանի պնդումները ոչ մէկ աղերս ունին իրականութեան հետ: Այցին ընթացքին անոնք հանդիպած են Արցախի Հանրապետութեան ղեկավարութեան, ինչպէս նաեւ ժողովուրդի հետ: Մենք ուզած ենք, որ անոնք շուկայ այցելեն, լսեն քաղաքացիները եւ ծանօթանան նաեւ անոնց ապրումներուն: Բոլորն ալ վերադարձած են իրենց երկիր` սիրահարուած Արցախին: Այսինքն` Ատրպէյճանի «սեւ ցուցակը» որեւէ արդիւնք եւ ազդեցութիւն չ՝ունենար: Աւելին` ատով անոնք կը գրգռեն եւրոպացիները, որովհետեւ անոնք` իբրեւ ազատ մարդիկ, չեն ընդունիր այն, որ դիկտատորական վարչաձեւը իրենց պիտի ըսէ, թէ ուր երթան, ուր չերթան: Վերջին այցելողներէն` պելճիքացի բարձրաստիճան պատգամաւոր, իր անձնագիրին մէջ դրաւ Արցախի վիզան, իսկ եւրոպացի այլ պատգամաւոր մը, անգամ նկարել տուաւ վիզան, որ բոլորը տեսնեն, որ այցելած է Արցախ:
Ատրպէյճանը ծիծաղելի ձեւով փորձեց դէմ դուրս գալ Եւրոպայի Հայ Դատի գրասենեակին` Ինթըրփոլէն պահանջելով հետապնդել զիս: Ատրպէյճանը զիս դատապարտած է բանտարկութեան, ատոր համար ալ Ինթըրփոլէն պահանջած է իմ ձերբակալութիւնը: Ասիկա ծիծաղելի է, քանի որ քաղաքական հետապնդում է, ուստի Ինթըրփոլը ասով չի զբաղիր: Պելճիքացի 24 պատգամաւոր բաց նամակ ստորագրեցին` դատապարտելով Ատրպէյճանը, որ կը զրպարտէ իրենց երկրին մէջ գործող կազմակերպութեան նախագահը: Բացի այս` 3 մեծ կուսակցութիւններու խորհրդարանական խմբակցութիւններու ղեկավարները Պելճիքայի արտաքին գործոց նախարարին նամակ գրեցին, որ Ատրպէյճանին ըսուի, որ չեն կրնար Պելճիքայի մէջ գործող կազմակերպութեան ղեկավարի հասցէին սպառնալիք հնչեցնել: Աստէ ետք, Ատրպէյճանը դեսպանութեան միջոցով փորձեց խոչընդոտներ ստեղծել արցախցիներուն համար Եւրոպա մուտք գործելու հարցով: Պրիւքսէլը Եւրոպայի կեդրոնն է, ուստի խաղը այստեղ կը կատարուէր: Բայց Ատրպէյճանի այս խաղը եւս արդիւնք չտուաւ, եւ միայն վերջին շրջանին Արցախի նախագահ Բակօ Սահակեանը 2 անգամ այցելեց Պրիւքսէլ: Ատրպէյճանին չի յաջողիր Արցախը մեկուսացնել: 2019-ին Ատրպէյճանը թող նոր անակնկալներ սպասէ: Ի դէպ, Ատրպէյճանը փորձեց նաեւ միջամտել արցախցի ուսանողներու մուտքին, բայց մեր պարտադրանքով եւրոպացի պատգամաւորներէն մէկը եւրոպական Միութեան համապատասխան յանձնակատարին նամակ գրեց, թէ ազատ տեղաշարժի իրաւունքի մասին սկզբունքը պէտք է տարածուի նաեւ արցախցի ուսանողներուն վրայ, եւ ստացանք դրական պատասխան: Այս ծիրէն ներս կ՝ուզեմ ըսել, որ «Վահան Յովհաննիսեան» ծրագիրով երիտասարդներ կը բերենք մեր մօտ` սորվելու, որ անոնք տեսնեն, թէ ինչպէս կ՝աշխատի Եւրոպան: Այլ ծրագիրով մը արցախցի երիտասարդներ կը բերենք. այս պահուն Արցախէն երիտասարդ դիւանագէտ կայ մեր մօտ:
Հարկ է նշել, որ կը զբաղինք նաեւ Սուրիոյ մեր հայրենակիցներուն հարցով. անոնց անվտանգութեան խնդիրով Եւրոպայի կարեւոր դերակատարներու հետ հանդիպումներ ունեցած ենք: Մարդասիրական օգնութիւններ ուղարկած ենք Իրաք եւ Սուրիա՝ Միջին Արեւելքի քրիստոնեայ համայնքներու միութեան միջոցով: Քեսապի իրադարձութիւններէն ետք՝ պատուիրակութիւններ ուղարկած ենք Սուրիա, որ դէպքերը ճիշդ ներկայացուին: 14 երկրի մէջ կառոյց ունինք, ուր հայութեան հարցերով ծրագիրներուն օժանդակութիւն կը ցուցաբերենք:
Հարց.– Ատրպէյճանի կողմէ կաշառուած եւրոպացի պատգամաւորներու նկատմամբ պատշաճ գործողութիւններ կատարուեցա՞ն:
Պատ.– Սթրազպուրկի եւ Պրիւքսէլի մէջ մեծ աղմուկ բարձրացաւ, եւ այդ կաշառուած եւրոպացի պաշտօնեաները ստիպուած եղան հրաժարելու իրենց պաշտօններէն: Ես անցեալ տարի յայտարարած էի, որ մենք անոնց հանգիստ պիտի չձգենք, եւ այդպէս ալ եղաւ` իրենց պաշտօններէն հրաժարեցան 2 պելճիքացի, գերմանացիներ: Բացայայտումը մենք չըրինք, բայց պատկան մարմիններուն տեղ հասցուցինք խնդիրն ու իրավիճակը, յատկապէս Պրիւքսէլի մէջ լուրջ աշխատանք տարինք: Մեր պատուիրակութիւններն ալ լուրջ գործ ըրին, եւ այդ պաշտօնեաներուն նոյնիսկ արգիլուեցաւ մուտք գործել շէնք: Այսքան կոշտ եղաւ ԵԽԽՎ-ի պատիժը: Հիմա Ատրպէյճանը խաղը Սթրազպուրկէն տեղափոխած է Պրիւքսէլ, բայց այստեղ աւելի բարդ պիտի ըլլայ, որովհետեւ համակարգումը ուժեղ է: Ի հարկէ, դարձեալ փորձեր կը կատարուին, բայց մենք ալ ձեռքերը ծալած նստած չենք: Այս է պատճառը, որ, փորձելով հաւասարակշռել իրավիճակը, զիս սկսան մեղադրել, թէ ադամանդի գործ կ՝ընեմ, մեծահարուստ եմ եւ աշխարհի կէսը ձեռքս է: Եթէ այդպէս ըլլար, հայկական հարցը լուծուած պիտի ըլլար: Անոնք ոչ մէկ բանի առաջ կը կանգնին: Շատ կարեւոր է նաեւ հայատեացութեան հարցը: Մենք օտարներուն բացատրած ենք, որ պատմութեան մէջ պարտադրուած եղած ենք միասին ապրելու, բայց Ատրպէյճանի` երիտասարդները թունաւորելու քաղաքականութիւնը անհնար կը դարձնէ արցախցիի` անոնց կողքին ապրիլը: Մենք կ՝ըսենք, որ խնդիրը անոնց մէջ է, իսկ մենք մեր ժողովուրդի անվտանգութեան մասին կը մտածենք` ասիկա կեանքի եւ մահուան հարց է:
– Եւրոպայի հայերը ի՞նչ սպասելիքներ ունին Հայաստանի նոր իշխանութենէն եւ յառաջիկային սպասուող խորհրդարանական արտահերթ ընտրութիւններէն: Պիտի ուզէի տեղեկանալ նաեւ, թէ Դո՞ւք ինչ ակնկալիքներ ունիք:
– Եւրոպայի հայերը մեծ ոգեւորութեամբ ընդունեցին թաւշեայ յեղափոխութիւնը, ի վերջոյ, անոնց մէջ մեծ թիւ կը կազմեն Հայաստանէն արտագաղթածները: Ըստ զիս, սակայն, այդ խանդավառութիւնը, յեղափոխութիւնը պիտի վերածէ իրական արդիւնքի, գործի: Այո, նախկին իշխանութիւնները այլեւս չէին կրնար շարունակել, եւ հիմա յառաջիկայ ընտրութիւնը պիտի տայ լուծումը: Եւրոպայի հայերը կը սպասեն ընտրութիւններու արդիւնքին: Ես կը կարծեմ, որ արտահերթ ընտրութիւնները պիտի անցնին թափանցիկ, եւրոպական չափանիշներուն համապատասխան, որպէսզի միջազգային դիտորդները նոյն կարծիքը յայտնեն, ինչպէս Արցախի ընտրութիւններու պարագային: Բոլոր կուսակցութիւնները պիտի ունենան նոյն իրաւունքները: Ես բոլորին պատրաստ եմ օժանդակելու հայութեան հարցերով: Բայց ես դաշնակցական եմ, եւ ինծի համար կարեւոր է Դաշնակցութեան յաջողութիւնն ու ներկայութիւնը նոր խորհրդարանին մէջ: Շատ երկիրներ կ’երազէին, որ Դաշնակցութեան նման կառուցողական ուժ ըլլար իրենց երկրին մէջ, թէ´ ներքին խնդիրներու ծիրէն ներս, թէ´ արտաքին: Արմէն Ռուստամեանը ԵԽԽՎ-ի մէջ հայկական պատուիրակութեան ամենահին անդամն է եւ կրնայ վկայել, որ իր շնորհիւ հայերուն համար քննադատական հարցերու մէջ Հայաստանը ստացած է սոցիալիստական խումբին աջակցութիւնը եւ պաշտպանութիւնը:
Զրոյցը վարեց Մարիամ Պետրոսեան
Արեւմտահայերէնի վերածեց ԵՌԱԳՈՅՆ-ը