Մայրիկ
ՌԱԿԸՓ ԶԱՐԱՔՕԼՈՒ, “Ակօս”
Ամենադժուար ժամանակներուն մայրիկը սիւնն է օճախին։ Դիմադրութեան խորհրդանիշն է։
Փլազա Տէլ Մայոյի մայրերը, Շաբաթօրեայ մայրերը, Խաղաղութեան մայրերը այդ շարքեր են։ Ապա կը յիշեմ Մաքսիմ Կորքիի սրբադասած մօր կերպարը, Փէօրլ Պաքիի 1920-ականներուն Չինաստանը պատմած «Մայրը» վէպը։
Մի այլ օրինակ է ֆրանսահայ բեմադրիչ Անրի Վերնեյի հրաշալի գործը «Մայրիկը»։ Ցեղասպանութենէն մազապուրծ փրկուած հայ ընտանիքի մը Ֆրանսայի մէջ վերապրելու փորձը կը պատմէր։ Անցեալին շատ ուզած էի այդ գիրքը թարգմանել ու հրատարակել, չյաջողեցայ, յուսամ մէկը ի վերջոյ կ՚ընէ այդ բանը։ Ապա ֆիլմ նկարահանեց այդ գիրքի վրայ Քլոտիօ Քարտինալ ու Օմար Շէրիֆ բաժնած էին գլխաւոր դերերը։ Վերնոյ մրցանակներու արժանացաւ այդ ֆիլմի շնորհիւ։
Վերջերս կորուստը ապրեցանք Մարիամ մայրիկին՝ Մարիամ Հացպանեանին։ Ան ալ ցեղասպանութեան արհաւիրքը ապրած ընտանիքի մը մայրութիւնը ըրաւ։ Յաջողեցաւ ամենադժուար գործերէն մէկը կատարեց՝ ընտանիքի միասնութիւնը պահել Ատըեամանի դժուար պայմաններուն մէջ։ Իսկ 6-7 Սեպտեմբերի դէպքերուն արհաւիրքը հասաւ հոն ալ, հաւաքեց ընտանիքը եւ բնակութիւն հաստատեց այս անգամ Իսքենտերուն, Ալեքսանտրէթ։ Ամուսինը Գէորգ կատարեալ ընկեր մըն էր իրեն համար, որուն հետ միասնաբար բաժնեցին կեանքի դժուարութիւնները։ Գէորգ եւս դիմադրող ոքիով անարդարութեան դէմ ըմբոստացող խիզախ անձնաւորութիւն մըն էր։ Թուրքիոյ բանուորական կուսակցութեան հիմնադրութիւնով ոգեւորուած, յուսադրուած էր եւ այդ ոգեւորութեամբ փարած կուսակցութեան Ալեքսանտրէթի մասնաճիւղի հիմնադրութեան։ Այս քաղաքը արդէն միշտ ունեցած էր ձախակողմեան հակումներու նկատմամբ գերզգայուն դիմագիծ մը։ Այդ ժամանակ մեծ պայքար տարած էր քաղաքի հայոց գերեզմանատան գրաւումի ջանքերուն դէմ։ Յանձն առած էր ամէն տեսակ դժուարութեան դէմ պայքարիլ գերեզմանատունը պահպանելու համար։ Հապա ապրեցանք 1970-ական տարեթիւերուն քաղաքացիական պայքարի միջավայրը։ Այդ օրերուն ֆաշիստներուն գլխաւոր թիրախը դարձած էր Գէորգ Էքմէքճի (Հացպանեանը)։ Որդիներն ալ նոյն դիմադրութեան մասնակիցները եղան։ Չէ որ պտուղը ծառէն հեռու պիտի չիյնար։ Վերջապէս 1980-ի զինուորական յեղափոխութեան անմիջապէս նախօրեակին յաջողեցաւ Սաթենիկն ու Սարգիսը Եւրոպա աւելի ապահով պայմաններուն տիրած ափերը ղրկել։ Որդիները ղրկեց, բայց ինք բաւական ծանր հալածանքներու ենթարկուեցաւ նաեւ իր ազգանունի հարկը լուծելու համար։ Վերջապէս երկարատեւ պայքարէն ետք Գէորգ եւ Մարիամ եւս յաջողեցան մէկտեղուիլ իրենց դստեր հետ։ 2010-ին երբ Գէորգ մահացաւ կրտսեր որդին Սարգիս բանտարկուած էր Երեւանի մէջ։ Չէին կրցած իրար հանդիպիլ։ Գէորգ որդւոյն կարօտը սրտին հեռացաւ այս աշխարհէն։ Սոյն տարուայ Մայիսին այդ անողոք հիւանդութիւնը Սարգիսն ալ խլեց մեր ձեռքերէն եւ վեց ամիս անց, այս անգամ Սամաթիոյ Սուրբ Գէորգ եկեղեցիէն հրաժեշտ կու տանք Մարիամ մայրիկը։ Հայր եւ որդի Սարգիսն ու Գէորգը հիմա պիտի կրնային իրենց կարօտը յագեցնել։ Մահուան գոյժը ստացայ Ժողովուրդներու ժողովրդավարական կուսակցութեան Պաքըրգիւղի մասնաճիւղի կայքէջէն։ Կ՚ըմբոստանամ որ Սարգիսը չարժանացաւ Երեւանը ալեկոծող այդ հոյակապ յեղափոխութեան ուրախութիւնը վայելելու։ Մինչդեռ ինք որքան մեծ նպաստ պիտի ունենար իր իսկ տան մէջ ժողովրդավարական կարգերու հաստատման գործին։