«Նկարիչն Ու Քանդակագործը Միաձուլուած Են Իմ Գործերուս Մէջ». Աղասի
Հարցազրոյցը վարեց` Ն. ԲԱՐՍԵՂԵԱՆ
Քանդակագործ-գեղանկարիչ Պօղոս Թասլաքեան (ԱՂԱՍԻ) ծնած է Այնճար, 1964-ին: Նկարչական բարձրագոյն կրթութիւն ստացած է Երեւանի եւ Իտալիոյ մէջ: Ցուցահանդէսներ ունեցած է Իտալիոյ, Լիբանանի, Սպանիոյ, Զուիցերիոյ, Միացեալ Նահանգներու, Երեւանի, Անգլիոյ եւ Պելճիքայի մէջ: Անոր քանդակները ցրուած են բազմաթիւ երկիրներու մէջ: Ստորեւ կը ներկայացնենք «Ազդակ»-ին տուած անոր հարցազրոյցը, որուն մէջ անդրադարձ կը կատարուի արուեստագէտին անցած ուղիին եւ ցարդ կուտակած վաստակին:
«ԱԶԴԱԿ».- Ձեր անունը յաճախ հնչած է լիբանանահայ կեանքին մէջ, ընդհանուր ակնարկով ընթերցողին ներկայացնենք արուեստի ձեր անցած ուղին:
ԱՂԱՍԻ.- Ուսումս ստացած եմ Հայաստանի մէջ, շարունակած` Իտալիա: Այս երկուքին տարբերութիւնը այն է, որ Հայաստանի մէջ ուղղակի ձեռքդ կը մարզես, իսկ Իտալիոյ պարագային` միտքդ: Կրնամ ըսել, որ, եթէ արուեստի շնորհը ունիս, անկարելի է Իտալիոյ մէջ չներշնչուիս որեւէ անկիւնէ, փողոցը քալած ատենդ, օրինակ, արդէն մէջդ մղում մը կը յառաջանայ, եւ ներաշխարհիդ մէջ եղածը կ՛ուզես դրսեւորել արուեստի ընդմէջէն: Թէեւ փոքրուց քանդակած էի, սակայն Իտալիա ուսանելէս եւ հոն ապրելէս ետք անմիջապէս մտածեցի քանդակագործութեան հետեւիլ, որովհետեւ իսկապէս չես կրնար անտարբեր մնալ Վենետիկի եւ ընդհանրապէս Իտալիոյ եկեղեցիներուն մէջ գտնուող Քանովայի, Ճոթթայի, Միքել Անճելոյի գլուխ գործոցներուն ի տես, եւ եթէ մէջդ քանդակագործութեան նկատմամբ նուազագոյն շնորհը կայ, կ՛եռաս եւ անպայման կը ստեղծագործես, կը քանդակես կեանք կու տաս քարին, նիւթին:
Մուսա Լերան նահատակներուն նուիրուած կոթող
Պէտք է ըսել, որ Լիբանանի մէջ արուեստի ու մշակոյթի ծիրին մէջ գործող բոլոր կազմակերպութիւններուն եւ միութիւններուն աշխուժութիւնը մեծ ներուժ կու տայ արուեստագէտին, զայն կը մղէ նոր ստեղծագործութիւններու: Կարելի է ըսել, թէ հայկական միութիւնները իրենց գործունէութեամբ տեղականներէն շատ աւելի յառաջդիմած էին, բայց եւ այնպէս վերջին տարիներու լիբանանեան քաղաքական ու տնտեսական դժուարութիւններուն պատճառով տուժեցինք բոլորս ալ: Ուստի իւրաքանչիւր արուեստագէտ պէտք է երախտապարտ ըլլայ մեր արուեստի բոլոր կազմակերպութիւններուն եւ մշակութային միութիւններուն, որոնց հետ պէտք է սերտօրէն համագործակցի, որովհետեւ անոնք մեծ դեր ունին ժողովուրդին մէջ եւս արուեստը վառ ու կենդանի պահելու, արուեստագէտները քաջալերելու առումով` բոլոր բնագաւառներուն մէջ ալ:
Ցտեսութիւն
«Ա.».- Ի՞նչպէս կրնաք զուգահեռաբար ձեր տաղանդը տարածել թէ՛ քանդակագործութեան, եւ թէ նկարչութեան վրայ: Այս երկուքին մէջ կա՞յ մէկը, որ աւելի հարազատ կը թուի ձեզի կամ որո՞ւ մէջ աւելի վաստակ ներդրած էք:
Լիբանանեան-հայկական բարեկամութեան յուշակոթող
ԱՂԱՍԻ.- Իմ մէջս որեւէ տարբերութիւն չեմ զգացած, իսկ արուեստասէրները, իրենց նախասիրութեան համաձայն կ՛արժեւորեն ու կը հաւնին կա՛մ քանդակներս, եւ կամ նկարներս: Բայց եւ այնպէս մասնագէտները կը զգան, որ նկարիչը քանդակագործ է նաեւ. եթէ մասնագէտի աչքով նայիս նկարներուն, ուղղակի կը զգացուի նկարիչին ու քանդակագործին միաձուլումը իմ գործերուս մէջ:
Հարազատութեան իմաստով երկուքն ալ նոյնքան հարազատ են, յաճախ մտքին մէջ ունեցած նիւթին ու տրամադրութեանս համաձայն կ՛ընտրեմ երկուքէն մէկը, մանաւանդ որ քանդակի պարագային ֆիզիքական այլ ճիգ ու ներդրում կ՛ենթադրուի, իսկ նկարչութիւնը հանդարտ է եւ լռութեան մէջ դրսեւորուող: Կան թեմաներ, զորս արտայայտած եմ թէ՛ քանդակով, եւ թէ նկարով: Ուստի, չեմ կրնար ըսել, որ ինծի համար տարբերութիւն կայ այս երկուքին միջեւ, զգացական աշխարհի եւ ֆիզիքական աշխատանքի համաձայն կը կատարեմ ընտրութիւնը:
Կինը՝ կեանքի պտուղին հետ
«Ա.».- Ձեր գործերուն մէջ տիրական է մարդ էակը, անոր մերկութիւնը, ինչո՞ւ այդ է սովորաբար ձեր ընտրութիւնն ու ներշնչման դրսեւորումը:
ԱՂԱՍԻ.- Մերկութիւնը ինծի համար պարզութիւն ու անմեղութիւն է. ինչպէս մանուկ մը կը նկարես ու կը քանդակես, մերկութիւնն ալ նոյն է ինծի համար: Դիտողին կողմէ մերկութեան ընկալումի եւ թարգմանութեան ձեւերը կը փոխուին, բնականաբար. շատ յաճախ ալ մերկութիւնը աւելի յստակօրէն կը բացատրէ ու կ՛արտայայտէ արուեստագէտին գաղափարն ու միտքը, զոր կ՛ուզէ փոխանցել: Պէտք չէ երբեք սարսափիլ մերկութենէն, պէտք չէ ընդվզիլ անկէ, այլ պէտք է նախ նայիլ, թէ ինչո՛ւ մերկ է եւ հանգիստ կերպով դիտել:
«Ա.».- Արուեստը աշխատանքի՞ արդիւնք է, թէ՞ մարդ ձիրք պէտք է ունենայ:
ԱՂԱՍԻ.- Աշխատանքն ու ձիրքը զիրար ամբողջացնող են. եթէ ձիրք ունիս, սակայն չես աշխատիր, ձիրքը արդէն որբ կը մնայ, իսկ եթէ միացնես զանոնք, աշխատանքը արագ կերպով յառաջ կը տանի քու ձիրքդ, կը բեղմնաւորէ զայն, ձեռք կը բերես քու թեքնիքներդ, ոճդ, հարազատ կը զգաս գոյներուն հետ, խուճապի չես մատնուիր, երբ բան մը ուզածիդ պէս չ՛ընթանայ, որովհետեւ գիտես ինչ պիտի ընես ուղղելու, փոխելու, բարելաւելու: Եթէ ձեռքի վարժութիւնն ու հմտութիւնը աշխատանքով կրցար ձեռք ձգել, ներշնչումդ աւելի դիւրութեամբ եւ արագօրէն կ՛արտայայտես արուեստի ճամբով: Ինչպէս որեւէ գործի պարագային, արուեստագէտը եւս ժրաջանօրէն պէտք է աշխատի, որովհետեւ ձիրքը առանձինն անբաւարար է, մարդ կրնայ շատ լաւ միտքեր ունենալ, սակայն չկարենայ արտայայտութեան ճիշդ ձեւեր գտնել:
Արուեստաբան դոկտ. Մովսէս Հերկելեանը գրեթէ իր բոլոր հարցազրոյցներուն մէջ յաճախ այս գծով մատնանշում կը կատարէ, եւ շատ ճիշդ է, որ աշխատանքն ու ձիրքը իրարու հետ կ՛ընթանան:
«Ա.».- Լիբանանեան կեանքին մէջ հաւանաբար ձեր վերջին կոթողներէն է Լիբանանեան-
Հայկական Բարեկամութեան յուշակոթողը, անշուշտ հեղինակն էք տարբեր այլ կոթողներու, որոնք լիբանանեան առումով ներկայութիւն են: Կա՞ն գործեր, որոնք աւելի մօտիկ են ձեր սրտին:
ԱՂԱՍԻ.- Լիբանանեան-Հայկական Բարեկամութեան յուշակոթողը, որ Ճիւնիի մայրուղիին վրայ զետեղուած է, վերջին գործերէս է, կը խորհրդանշէ հայ եւ լիբանանցի ժողովուրդներու բարեկամութեան գաղափարը: Այս կոթողը նաեւ կը խորհրդանշէ հայ եւ լիբանանցի ժողովուրդներուն հաւատքը` մարդկային արդարութեան ու բարութեան նկատմամբ եւ անոնց յաղթանակի յոյսը` ընդդէմ ատելութեան եւ քանդումի ուժերուն: Հոն կայ յարգանքը` Հայոց ցեղասպանութեան եւ Լիբանանի համար ինկած նահատակներու յիշատակին եւ պահանջը` արդարութեան վերահաստատման: Ի վերջոյ, քանդակը խորհրդանիշն է Լիբանանի մէջ հայուն ստեղծագործ ներկայութեան եւ հաստատումն է հայուն կառչածութեան` Լիբանանի ասպնջական հայրենիքին:
Զարմանալի թող չթուի, երբ ըսեմ, թէ ծննդավայրիս` Այնճարի «Զէյթլեան» ժողովրդային տան շրջափակին մէջ զետեղուած եւ Այնճարի նահատակներուն նուիրուած յուշակոթողը աւելի հարազատ կը զգամ: Ինծի համար ասիկա շատ տարբեր գործ էր, որովհետեւ անբացատրելի զգացումներ կան Այնճարի այդ կոթողին մէջ, մասնագէտի աչքով երբ նայինք, ուղղակի զգալի է իւրայատկութիւնն ու տարբերութիւնը միւս գործերէս: Միեւնոյնը ըսած են ինծի օտար արուեստագէտներ ու արուեստասէրներ, որոնք այդ կոթողին մէջ տարբեր բան մը տեսած են:
«Ա.».- Ներկայիս աշխարհին մէջ տիրող անբնական վիճակին պատճառով նաեւ մշակութային-արուեստի բնագաւառը որոշ չափով լճացած կացութեան մէջ է: Այս բոլորը ձեր վրայ ալ ազդեցի՞ն, կա՞ն ապագայի ծրագիրներ:
ԱՂԱՍԻ.- «Քորոնա» ժահրը, ըստ ինծի, պէտք չէ ազդէ ստեղծագործողին վրայ, որ կրնայ նոյն ձեւով շարունակել իր աշխատանքը, ստեղծագործութիւնը, ինչպէս կ՛ընենք բոլորս: Բայց այս պայմաններուն մէջ մեր գործերը ցուցադրելու հարց կը ստեղծուի, սակայն համբերութեամբ կարելի է ամէն ինչ շրջանցել: Օրինակ, սկզբունքով, փետրուարին ես Նիւ Եորքի մէջ ցուցահանդէս պիտի ունենայի, քանդակներս արդէն ուղարկուած են, սակայն ցուցահանդէսը, «Քորոնա»-ի ստեղծած ճգնաժամին պատճառով, յետաձգուեցաւ: Այս բաները կը խանգարեն արուեստագէտը, սակայն, չեմ կարծեր, թէ անոնց արուեստին վրայ ազդեցութիւն պիտի ունենան, թէեւ իբրեւ մարդ այս ժահրին ազդեցութիւնը անհերքելի է: Բայց եւ այնպէս, ինծի համար` իբրեւ արուեստագէտ, աւելի մտահոգութիւն առթող է Արցախի հարցը, քան` «Քորոնա»-ն, որովհետեւ մեր հայրենիքին հասած այս հարուածը շատ աւելի ուժգին ազդեց վրաս, քան ուրիշ բան:
Ծրագիրներ կան, ցուցահանդէսներու կը պատրաստուինք, սակայն նախքան «Քորոնա»-էն ձերբազատիլը դժուար է զանոնք իրականութեան վերածել, բայց եւ այնպէս անոնք առկայ են, յարմար պահու պիտի իրականանան, իսկ ստեղծագործութիւնը կը շարունակուի, ոչինչ կրնայ կասեցնել արուեստագէտն ու անոր ձիրքի դրսեւորումը: