Ստեղծե՛լ Իրաւասութեամբ Օժտուած Հայերէնի Պաշտպանութեան Համահայկական Մարմին
Յ. Պալեան
1549-ին, ֆրանսացի բանաստեղծներու հոյլ մը հրապարակեց «Ֆրանսերէնի պաշտպանութեան եւ պանծացման»(Défense et Illustration de Langue Française) յայտարարութիւնը: Եւ ֆրանսացիները, հակառակ քաղաքական, ընկերային, գիտական եւ տնտեսական յեղափոխութիւններու, հաւատարիմ մնացին այդ յայտարարութեան: Մոլեէր, Քոնտորսէ, Վոլթէր, Վիքթոր Հիւկօ, Ալպէր Քամիւ կամ Մոնտիանօ, մէկ դարէն միւսը անցնելով, անաղարտ պահեցին իրենց ժառանգած ազգի ինքնութեան եւ մէկութեան շաղախ լեզուն:
Յաճախ մտածած եմ մեր լեզուի կացութեան մասին, որ ներսը եւ դուրսը, իսկական պաշտպանութիւն չունի: Սփիւռք(ներ)ի պարագային, հայերէնի պաշտպանութիւնը կը բախի ընկերատնտեսական եւ մշակութային անշրջանցելի խութերու, քանի որ Սփիւռք(ներ)ը հայրենիք եւ պետութիւն չէ: Ինչ ալ ըլլան բարիկամեցողութիւնները, հայերէնի շուրջ օղակը կը սեղմուի, յարաճուն աղաւաղումներով եւ նահանջներով: Հայաստանը պետութիւն է, Սահմանադրութեամբ հայերէնը պետական լեզու է: Բայց հակառակ պետական լեզու ըլլալուն, Հայաստանի մէջ խօսուած եւ գրուած հայերէնը աղաւաղուած է եւ կ’աղաւաղուի, վայրագ կերպով կը ներխուժեն օտար բառեր եւ օտարաբանութիւններ: Լսելով հեռատեսիլը, քաղաքական գործիչները, ընթերցելով Հայաստանի թերթերը, կ’ունենամ այն սպաւորութիւնը, որ հայերէնը անդուռ եւ անպարիսպ աշխարհ մըն է:
Ոչ-հայերէն բառերու գործածութիւնը հայերէն բառի չգոյութեան արդիւնք չէ: Յաճախ կ’առարկուի, որ նոր գիտութիւններու եւ երեւոյթներու համար համապատասխան բառեր չունինք: Կրնայ ըլլալ, որ նոր բառերու պահանջ կայ, բայց ինչո՞ւ եղածները չենք գործածեր, եւ անպայման կը դիմենք օտար բառին: Այդ կ’ընենք անոր համար, որ հայերէն չենք գիտեր, հայերէնի չենք տիրապետեր, կամ կը խորհինք, որ օտար բառը աւելի գեղեցիկ է, աւելի տպաւորիչ, մեզի կարեւորութիւն կ’ընծայէ: Անցեալին թրքերէն բառերու գործածաութիւնը սովորութիւն էր, ունէինք թրքախօս հայեր, անոնցմէ ժառանգուած են թրքերէն բառեր: Հիմա ֆրանսերէնէ անգլերէնէ եւ ռուսէրէնէ փոխ առնուած բառեր խօսակցական եւ լրատուական լեզուն խճողած են, երբեմն նոյնիսկ՝ գրական լեզուն:
Հետաքրքրութեան եւ խօսքս հիմնաւորելու համար, ժամանակէ մը ի վեր կ’արձանագրեմ հայերէնի մէջ գորածածուող օտար բառերը, տառադարձուած եւ ածանցուած: Ցարդ կազմած եմ ցանկ մը 1100է աւելի անհարազատ բառերու, որոնց համապատասխան հայերէնները ունինք: Քանի մը ամիս առաջ ԼԵԶՈՒԻ ԿՈՄԻՏԷէն ստացայ ել-նամակներու շարք մը Յորդորակ անուանուած՝ ՀԱՅԵՐԵՆ ԸՆԴՈւՆԵԼԻ ՀԱՄԱՐԺԵՔՆԵՐ ՈւՆԵՑՈՂ ՕՏԱՐ ԲԱՌԵՐԻՑ ԽՈւՍԱՓԵԼՈւ ՄԱՍԻՆ, որ կու տար անտեղի կերպով որպէս հայերէն գործածուող օտար բառերու հայերէնները: Այդ ՅՈՐԴՈՐԱԿները հասա՞ն լրատուամիջոցներուն, կառավարութեան անդամներուն, Ազգային Ժողով, պետական սպասարկութիւններուն եւ ծանուցում պատրաստող ընկերութիւններուն: Սահմանադրութեան յարգանքին նախանձախնդիր իշխանութիւնները ստացա՞ն այդ ՅՈՐԴՈՐԱԿները եւ ինչպէ՞ս հակազդեցին, ինչպէ՞ս պիտի հակազդեն: Ինչպէս օր մը սուտլիկ տեսաբան մը կարեւոր ծրագիր մը համար կ’ըսէր, թէ ան սուրի հարուած մըն էր ջուրի մակերեսին (un coup d’pée das l’eau), այդպէ՞ս եղաւ ՅՈՐԴՈՐԱԿներու ճակատագիրը, անոնք եթէ տեղ մըն ալ հասան, քնացան գզրոցներո՞ւ մէջ: Ստացած ՅՈՐԴՈՐԱԿներուս թիւը հասած էր 25ի, թէեւ ամբողջ շարքը չէր հասած ինծի:
Այդ Յորդորակներէն մին նոյնութեամբ կ’արտագրեմ, առանց փոխելու ուղղագրութիւնը.
20-րդ ՅՈՐԴՈՐԱԿ
ՀԱՅԵՐԵՆ ԸՆԴՈւՆԵԼԻ ՀԱՄԱՐԺԵՔՆԵՐ ՈւՆԵՑՈՂ ՕՏԱՐ ԲԱՌԵՐԻՑ ԽՈւՍԱՓԵԼՈւ ՄԱՍԻՆ
(6-րդ թողարկում)
Ներկայացնում ենք օտարաբանությունների և դրանց հայերեն համարժեքների նոր թողարկումը։ Ցանկում ընդգրկված են բառեր, որոնք սովորական կդառնան ավելի ու ավելի շատ գործածվելու շնորհիւ:
ՀՈՐԴՈՐՈՒՄ ԵՆՔ
խօսելիս ու գրելիս նկատի ունենալ օտար բառերի հայերէն հետևյալ համարժէքները.
- ափդեյթ – թարմացում
- բագաժ – ուղեբեռ, փխբ. պաշար
- բագաժնիկ – բեռնախցիկ
- բանկրոտ – սնանկ
- բրոկեր / բրոքեր – միջնորդ
- դիալոգ – երկխոսություն
- դրոժ – խմորիչ
- էսքիզ – ուրվանկար, ուրվագիծ
- էտալոն – չափանմուշ, ստուգանմուշ
- ժալյուզի – շերտավարագույր
- ժյուրի – մրցատյան
- լիկվիդացիա – 1. լուծարում, լուծարք, 2. վերացում
- լոմբարդ – գրավատուն
- կաբել – մալուխ
- կարաուլ – պահակախումբ
- կլապան – փական, կափույր
- կոնվերսիա – փոխարկում
- մակետ – մանրակերտ, նախանմուշ
- մենեջեր – կառավարիչ
- մետլախ – հախճասալ
- մոնոլոգ – մենախոսություն
- նասոս – պոմպ
- շտանգա -ծանրաձող
- պանիխիդա – հոգեհանգիստ
- պարազիտ – 1. մակաբույծ, 2. փխբ․ պորտաբույծ
- պյուրե – խյուս
- սեմեստր – կիսամյակ
- սեկտա – աղանդ
- տրենաժոր – մարզասարք
30․քեմփ – ճամբար
13րդ ՅՈՐԴՐԱԿին մէջ կը կարդանք հետեւեալը.
«Հորդորակը լայն արձագանք ունեցավ: Շատերը ոչ միայն ծանոթացան ներկայացվող բառերին, քննարկեցին դրանք, այլև որոշ բառերի համար առաջարկեցին ուրիշ համարժեքներ: Անշուշտ, սա բնական և ուրախալի իրողություն է: Լեզուն զարգանում է, շարունակ կատարելագործվում: Մենք պատրաստ ենք սիրով լսելու ամեն կարծիք ու առաջարկություն, սակայն դեմ ենք հայերենը ստորադասելուն կամ անտեսելուն» (ընդգծ. Յ.Պ.):
Թէեւ, արձագանգին արձագանգը չլսեցինք եւ չկարդացինք ոչ հեռատեսիլէն, ոչ լրատուամիջոցներէն, ոչ ալ պաշտօնական անձերու արտայայտութիւններուն մէջ:
Էական խնդիրը, ինչպէս ըսուած է, կը կայանայ հայերէնը ստորադասելու կամ անտեսելու մէջ: Հարց պէտք է տալ, թէ որոնք եւ ինչո՞ւ կը ստորադասեն կամ կ’անտեսեն հայերէնը: Թոյլ տրուի ըսել՝ չտեսները, ցուցամոլները, քաղքենիացածները, կեղծ ինտելիգենտները,- մտաւորականները,- միջազգային լուսապսակ փնտռող անորակ քաղաքական գործիչները:
Եւ կրկին պէտք է վերադառնալ Սահմանադրութեան յարգանքին, ըստ որուն պէտք է պաշտպանուի լեզուն, ոչ միայն բանիւ, այլ մանաւանդ՝ գործով, կառավարութիւն եւ Ազգային Ժողով պարտին տալ օրինակը, անոնք են Հանրապետութեան Սահմանադրական յօդուածի պաշտպանները: Ինչո՞ւ խախտում ընող համեստ աշխատաւոր վարորդը կը տուգանուի, եւ չեն տուգանուիր լեզուական խախտում ընող երեւելիները, չինովնիկները, ափարաչիքները, ղեկավարները:
Հայաստան պետութիւն է, կարելիութիւն ունի օրէնք հրապարակելու եւ լեզուն պաշտպանելու: Բայց ի՞նչ կարելի է ընել տարտղնուած-տարտղնուող սփիւռք(ներ)ի պարագային, ուր լեզուի պաշտպանութեան համար իրաւասու ոչ մէկ իշխանութիւն գոյութիւն ունի, կան սրտցաւներու եւ բարիկամեցողութիւններու անզօր կղզեակներ: Բայց անկարելի չեն դրական նախաձեռնութիւնները:
Ինչո՞ւ Հայաստանի ԼԵԶՈՒԻ ԿՈՄԻՏԷին հետ սերտ գործակցութիւն չստեղծել: Ինչո՞ւ սփիւռք(ներ)ի զանգուածային լրատուամիջոցները իրենց սփռած հայերէնը բանիմացներու հսկողութեան պիտի չենթարկեն, օրինակ, թերթերու պարագային հայերէնի տիրապետող մը պաշտօնի կոչելով, որ թերթի չորս, ութը կամ աւելի էջերը բծախնդրօրէն կարդայ եւ սրբագրէ, որպէսզի ընթերցողը ճիշդը տեսնէ եւ սորվի: Ինչո՞ւ պաշտօնի չկոչել քանի մը անձեր, որոնք հետեւին բեմերէն, հեռատեսիլէն եւ ձայնասփիւռէն խօսուած հայերէնին եւ օգտակար նկատողութիւններ ընեն: Այս բոլորը պէտք է ընել հաւաքական կամքով պաշտպանելու համար խօսուած եւ գրուած հայերէնը: Ի հարկէ առանց սիրայօժարի եւ սիրողականի ճահիճը իյնալու:
Ինչ կը վերաբերի նոր բառ պահանջող առարկաներու եւ գաղափարներու, կարելի է հայերէն արմատ բառերէն մեկնելով պատշաճ բառեր ստեղծել եւ անոնց գործածութիւնը ընդհանրացնել:
Հարազատ եւ արմատներու հաւատարիմ հայերէնը ինքնութեան եւ ազգային մէկութեան հիմնական շաղախ է: Պիտի հասկնա՞նք, որ աղաւաղուած եւ աղճատ լեզուով կ’ունենանք տեսակաւոր հայեր, ծագումով հայեր, անհետացումէ առաջ:
Ահազանգը պէտք հնչեցնել: Որոշելու եւ ղեկավարելու իրաւունք եւ դեր ունեցողներ այսօ՛ր պէտք լսեն ահազանգը, զայն չանտեսեն եւ չստորադասեն այլ նկատումներու, դիրքապաշտական, շահադիտաական, չտեսական (snobisme), պարտուողական եւ տեսաբանական:
Եթէ անմիջական քայլը այսօ՛ր չառնուի, վաղը ուշ կ’ըլլայ, եւ ինչպէս հայ գրող մը ըսած է, կ’ըլլայ նորի սկիզբ, բայց ոչ նախկինի շարունակութիւն:
Եւ մեր կուրծքին կը դնենք բեյճ (badge, կրծքանշան) կամ ճակատին կը գրենք ծագումով հայ (d’origine arménienne, of armenian origin): Եւ հայերէնը կը դառնայ մեռեալ լեզու:
Հա՞յը, Հայաստանը:
Փակագիծի մէջ դնելով ջահերը, ճառերը, հրավառութիւնները, միշտ պէտք է յիշել Ռաֆայէլ Իշխանեանի ազգային-քաղաքական իմաստութիւնը, ժողովասրահներու ճակտին գրել, օրհներգին հետ կրկնել. Առանց լեզուի ի՞նչ ազգ:
Լեզուի Կոմիտէի օրինակով, Յորդորակները հասցնել իւրաքանչիւրին՝ իր յարկին տակ: Մշակել Յորդորակներ Արեւմտահայերէնի համար:
Յ.Գ. Կցուած գտնել հայերէնը նախայարձակման (ագրեսիա) ենթարկող եւ մեր լեզուին հետ ոչ հեռուէն եւ ոչ ալ մօտէն կապ ունեցող 1100 բառերու ցանկ մը, որ չի յաւակնիր ամբողջական ըլլալ, խորագրուած՝ ԱՆՀԱՐԱԶԱՏՈՒԹԵԱՆ «ՆՈՐԱՀԱՅԵՐԷՆ»Ը:
Հավես, հիսթերիա, դեստրուկտիվ, կոմպրոմատ, սյուժեներ, շառ, օպերատիվ, դեպարտամենտում, ֆիլտրված, կոլապս, Էքսկլյուզիվ, պրոդուկտիվ, ինտրիգ, փաբեր, քոմենթ, ինստանցիա, կատեգորիա, դինամիկա, ֆորմատ, պոպուլյարությամբ, պիտի քլինքի, գլամուրային, ռեաբիլիտացիա, ստացիոնար, ֆիքսել, ֆուտուրիստական պերֆերմանս, իշխանազավթում, տրյուկ, գլոբալ, ագրոարդիւնաբերական, ագրարային, պլան, էթիկա, իմիտացիա, էլեմենտ, ապրիորի , շիզոֆրենիկներ, տյունինգ, կոնսուլտացիա, վենդետա, վերբալ ագրեսիա, էսկալացիայի, պետական ակտիվների, օրիգինալում, տենդենցը, տրավման, ստատուս, դիսոնանս, վոյաժ, ռեֆլեքսորեն, լեգիտիմ, կորպորատիվ, պիկ, էքսցեսներ, դեբիլություն, ժյուրի, բլոկադա, ավտոմատ, հա՛մ էլ, կոնֆերանս, կլան, սուբյեկտների, տրանսպորտային, ասոցացնել, էքստրասենս, արգումենտ, ինֆոգրաֆիկա, տերմին, ինդուստրիա, բիգ, մոտիվացիա, թրաֆինքինկ, ֆոն, փասվորտ, ամբիցիա, գենետիկօրէն, բրոնխ, միմանս, ազգային պարկ, էքսպերտ, նախաարբիտրաժային, կոսմետիկ, ցինիկ, կոմյունիկեում, բրիգադ, օպերատիվ, տեմպ, սեկմենտ, դեբետ, ավտորիզացիա, լիցենզավորման, դեմագոգիա, անատոմիա, ռեսուրսներ, իմպուլսիվ, տուրբուլենտություն, սոլիդ, մոդեռնիզացիա, էպոպեա, իռացիոնալ, ինֆանտիլություն, ամենաէքսպանսիոնիստական, էքսպանսիայի, աբսուրդ, ռեպրեսիա, ակտիվ, թամբալ, դիագնոզ, տոտալ, կապիտալ, պրակտիկա, պարամետր, սկանդալ, ինֆորմացիա, ռեժիմ, ասոցիացվում է, կոնֆլիկտներ, ասամբլիա, ինտեգրացիոն, մեդիադաշտ, պրիմիտիֆիզմ, պացիենտին, սիւպսիտավորել, թրենդ, վիրտուալ, ռեբուս, սուբյեկտ, օբյեկտներ, ֆիքսել, բագաժնիկ, կոմպրոմիսներ, էշելոններ, կոնցեպտուալ, դիվիդենտ, ռէակցիա, ինտելեկտուալներ, ապարատ, պատրիոտ սեքյուրիթի, պոստուլատ, պառազիտներ, վալերյանկա, մանդատավոր, դիսկոմֆորտ, բուտիկ, ֆրոնտ, նյուանս, սեսիա, դիսկուրս, դիալեկդիկա, պարադոքս, էսքիզ, ռացիոնալ, լիկվիտացիա, մակետ, ֆունկցիա, թալան, ֆոն, հոմոֆոբիա, ակցիա, ինդուլգենցիա, կոնվերսիա, պասիվութիւն, հիպնոզ, ինտերեըր, դիզայն, թայֆայականութիւն, կարիերա, բարիկադ, կոլեկտիվ, պրոբացիա, կոմունիկացիա, էստաֆետ, ինստիտուցիոնալ, շանս, տակտիկական, ստրատեգիական, կոնստրուկտիվ, ագրեսիվ, ֆորսաժի ռեժիմ, դեսերտ, դետալ, գերլեգիտիմ, էլաստիկություն, ռեպրեսիվ, մանեւրել, մանդատ, պլան, սցենար, տնտեսական մոդել, թարգեք, պրեմիեր մինիստրը , բադրիջան, միֆ, մուրաբա, ջեմ, պրոբլեմ, դեֆիցիտ, ռեկորդ , լեգենդ, դեպորտացիա, սխեմա, ռեալ, կոնֆրոնտացիա, կոմանդա, լապշա, ռազբորկա, ռաունդ, ռեպլիկ, մուննաթ, արենա, կոնֆիգուրացիա, թեզիս ու հակաթեզիս, տերմին, ավտոնոմ, էվոլուցիա, ֆորմալ, սենսուալ, տրանսենդենտ, ուտոպիա, մակրո, միկրո, էսթետիկա, բուրժուական, կոմունիկացիա, հոսպիտալացվել, հոսպիտալ, արտիստ, կոմպոզիտոր, դեպարտամենտ, նորմալ, դիսպաչեր, մոբիլազացնել, մանթրաշ, գրաֆիկ, կոնֆերանս, օպտիմիզացիա, մաքսիմում, բալանսավորված, կոլեգիա, լաբորատորիա, կոռուպիցիոներ, բոյկոտել, տրակտ, էներգիա, տուրիստական օբյեկտ, հաբեր, կազուս, ռադիոնուկլիդներ, ռիսկ, դիետոլոգ, լիցենզիա, տոնուս, լակտացիա, դոզա, պոլիկլինիկա, օտոլարինգոլոգիա, ֆիտոգեն, թեստավորման, նորմատիվ, լաբորատոր, սեքսուալ, անալիզ, սինթէզ, դեկադենտական, ասկետիզմ, էլեմանտարիզմ, էկզիստենցիա, էքսպերիմենտ, ինտոսպեկցիա, մեթաֆիզիկա, պոզիթիֆ, միստիզիսմ, միֆ, բադալոկ, ապամոնթաժեցնել, մաղատանոս, նաանա, պետրուշքա, պամիտոր, խիրուրկ, ստամոլոքիական, կատեգորիա, շալվար, էպիլացիա, սուջուխ, փաստուրմա, կոալիցիա, բանկ, աբոնեմենդ, էլիտ, էլիտար, բլղուր, ռեստաւրացիա, դոնոր, շաու, պոտենցեալ, սդանտարտ, մոնիտորինգ, մալուխ, բուլետեն, կոնսպեկտավորում, կաբինետ, սինքրոնացված, ռեսուրսներ, ֆերմեր, մոնումենտալ, ագրարագյուղացիական, կադրային, էֆեկտով, ռեպորտաժ, պրոյեկտ, կարիկատուրա, պլանավորված, սոցիալդեմոգրաֆիական, էյֆորիկ, օպտիմալ, օպտիմալացում, բազա, ռազմաբազա, դիամետր, սանիտարական, օպերատոր, իներցիա, տրեյլեր, սուբվենցիոն, ֆեդերացիա, ֆայերներ, կոնյուկտուրա, տրանսպորտ, ասոցացվել, սենսացիոն, սկանդալ, շոփինգ, շոկ, սենսացիա, բոմբ ինֆո, կոնտակտ, էնտուզիազմ, պրոցեդուրա, ադապտացվել, դետալացված, շանտաժ, կոնկրետ, ինտեգրվում, օրգանիզմ, դրամատիզմ, ինտուիցիա, ֆունդամենտալ, էֆեկտիվություն, բիսեդկա, մոնիտորինգ , նեգատիվ , էֆեկտ, տեմպ, ավտորիտար, փոշմանել, պրոցես, ֆիասկո, վիզուալ, ֆարս, կոմերցիոն, ժարգոնային, ֆաքթ, պաթոս, գլոբալացում, ռիթմ, պրիզմա, պրոհայկական, օպտիմիզմ, հումանիտար, պրոյեկտ, պրոցես, պանսիոնատ, կոլեգիա, ֆոնդ, իմպուլս, էմոցիոնալ, դինամիկա, միգրացիոն, կոնսուլտացիա, պարտիտուր, զաւթել, բրինտ, թոփ, ֆոտո, Դիվերցիվիքացիա, ծխելը թարգել, քթի նորաձեվության մին-յուսներն ու պլյուսները, պլաստիկ վիրահատություն, պրոֆեսիոնալ, ցենզուրա, բրենդային դեղեր, թերակտիվութիւն, մտքեր գեներացվել, մտածել կոմֆորտի մասին, նոր իմիջով, փաբերում կրթված, օտար գրանտներով սնված եւ մշտապես պետությունը վարկաբեկող մարդկանց մի թիմ, խրոնոլոգիա, մասաժիստ, պերմանենտ, անարխիա, Ստամբուլյան կոնվենցիա, դուետ, ֆորմալ, վենդետա, այսպիսի տեմպերով, բողոքի ակցիա… Շարքային պացիենտին, սիւպսիտավորել, թրենդ, վիրտուալ, ռեբուս, սուբյեկտ, օբյեկտներ, ֆիքսել, կոմպրոմիսներ, էշելոններ, կոնցեպտուալ, դիվիդենտ, ռէակցիա, ինտելեկտուալներ, ապարատ, պատրիոտ սեքյուրիթի, պառազիտներ, վալերյանկա, մանդատավոր, դիսկոմֆորտ, ֆրոնտ, նյուանս, դիսկուր, իմիջ, սատիրիկները, լեքսիկոն, դիվիտենտներ, մեսիջ, վերբովկա, դաբրո, սպեկուլացիա, վախտվա, ֆիզկուլտ, պրիմիտիվ, բարիկադ, ֆանատ, տոտալ, մոնոլիտությամբ, ինկվիզիցիա, դեբետ, լիմիտ, կուրորտային երկիր, վեկտոր, միկրոսկոպ, հակաուտոպիայի ժանր, ֆանտաստիկ, տրանսպորտային, ջեբը, ռեպրեսիվ, բալանս, իներցիա, բաստիոն, սոցիում, իլյուզիա, սայթ, բենդ, պրոֆիլ, պաթոլոգիգ, քոմենթ, փնթի, դեպրեսիա, ֆիկտիվ, ըքաունթ, կրեդիտային, դեգուստացիա, պորֆիցիտային, կորպորացիա, կորպորացիա, կապիտալացում, ասոցիացիա, օբյեկտ, ռեգիոն, իմպիչմենտ, ստանդարտներ, ֆանատիկ, անտինոմիա, ինտրեսպեկցիա, պերցեպցիա, սենսուալիզմ, կոորդինացիա, սպեկուլյատիվ, սուբստրատ, տոլերանտ, վոլյունտարիզմ, պոզիտիվիզմ, էմպիրիկ, պերցեպցիա, ֆունկցիա, տրիադա, անտրոպոլոգիա, ֆակուլտատիվ, օրգանական, ինտրիգ, գեոպոլիտիկները, իվենթ, կորպուս, լոյալ, կոմբայն գյուղտեխնիկա, ցածր ռանգի, մոտիվ, տրիվիալ, կոնֆիտենցիալ, իմպուլսիվ, մոտիվացիա, կոմպեսանցիա, ապոլոգետ, լեվիաֆան, ապաթիա, կրեատիվ, ռեւանշ, կը կոնսոլիդացնի, տակտիկական, նեպոտիզմ, կոմունիկացիա, կոնցեպտուալ, տանդեմ, կլան, սուվերենութիւն, բազմավեկտոր, հիբրիդային պատերազմ, վակխանալիա, դեբիլիզմ, դեգեներատիզմ, մենթալիտետ, աբորտ, սուբյեկտիվիզմ, hոմոֆոբիա, ցենզուրա, լոգո, տուշոնկեքի կլիպը մոնտաժվել է, միտինգ, ինտիմ, նորմ, դինամիկա, կոնցեռն, քրիլինքային վճարում, ինֆարկտ, մուտիլովկա, հիստերիա, սեանս, պապկե, սեյսմոլոգիական, կոորդինատներով, մագնիտուդով, սուվերենության, ալյանս, ռեյտինգ, ռեֆորմատիվ, դոզա, ֆրուստրացվել, կարիերա, ավտորիտար, ստենդափ, մոնոներկայացում, հարամել, քաղաքական ֆիգուրը, օպերացիա, կամուֆյաժ, սամասուդի կենթարկվեն, կադր, շոկային, արոմատիկ ամինների քիմիական օքսիդացմամբ պոլիմերմանն օրգանական միջավայրում, ռեպրեսիվ ապարատ, դիլետանտական, կոնյունկտուրային, միգրանտներին, դեպորտացիայի, ռեադմիսիա, կոլեգա, դեպորտ, սանկցիա, սենսացիոն, դիսկրիմինացիա, կոմպրոմիսային, լատենտ, դետալիզված, գեներացնել, դիպլոմ, մալադեց, բյուրոկրատական, էքսպերիմենտ, ավտոմատացնել, կոնսպիրացիա, կրիմինոգեն վիճակ, հոգեթերապևտ, մուլյաժ, վճարային տերմինալներ, կոլորիտային, կոնսերվացման, տրանսֆորմացիա, աորա, լիդեր, սենատոր, նեգատիվ, դիստանցիա, պրիմիտիվ, պոզիտիվ, գլոբալ, վերաֆորմատաւորման, տոտալոզիզատորը, դեֆորմացիա, իներցիա, քաղաքական լանդշաֆտ, էքսցենտրիկ, կոլապս, չարչիական արշին, կոնֆիդենցիալության, նորմատիվ, արսենալ, պաթետիկ, ամեն մի լայվ, ռոտացիոն, ֆավորիտ, անարխիա, իմպերատիվ, աբսուրդայնությունից, ատեստատ, էնտուզիազմ, պրոցեդուրայից, ադապտացվել, մոդեռնիստական … պիլոտային տարբերակով, ապրիորի, ֆունկցիա, ռադիկալ, աժիոտաժ, դեբատներ, կոնստրուկտիվ, դեմագոգ, տրանզիտային, ռեպլիկներ, բիզնես քվոտաները, պրիզմայով, պլյուս, մինուս, սուբյեկտայնություն, մուլտիպլեքս, կոնտակտ, մոպիլիզացնել, էմիսիա, Էթիմոլոգիական, ֆունդամենտալիստներ, հոմոգենիզացիա, սեզոն, թրոլինգի են ենթարկում, ռեյտինգ, ակտիվիստ, տուրօպերատորների ասոցիացիա, պացիենտ, ռեակցիա, ասպեկտ, բոտուլիզմ, կլման ակտ, ինֆեկցիոն, մոդել, բալանսավորման, ռիսկ, աննորմալ պրակտիկա, սանկցիոն, կոնվենցիոնալ, կոգնիտիվ դիսոնանս, տրագիկոմեդիա, պաթոս, ֆարս, կուլմինացիա, նորմը, ջհանդամ, անալիզները, թրաֆիկինգ, պառլամենտարիզմ, մաստեր-կլաս, մանթրաշ, սիմպտոմատիկ, մոդուլային, եասաման, մառազմ, էկզոդիկ, լիրիկայի ու պաթոսի, իմպերատիվ, ցիկլ, լեյկոզ, քիմիոթերապիա, օնկոլոգիա, կարանտին, մեսենջեր, գործերը հեչ լավ չեն, անեսթեզիոլոգ, բեսթսելեր, ավալանշ, էվակուացված, բանկիր, մագնատ, էքստրակտոր, գվարդիա, դաբլ, ժուռնալիստիկա, դեպոպուլցիա, սեզոնն ակտի՞վ է, թե՞ պասիվ, գիդ, տրանսֆեր, լյուքս, բիզնես պլան, լիցենզավորում, ջրատարի մագիստրալ, ստաժ, անգար, ինֆեկցիոն, օպորտունիստական, տուբերկուլոզ, մուլտիդիսցիպլինար, ամբուլատոր, էկլերից, լաբորատոր փորձաքննության, սանիտարահիգիենիկ, ամբիցիաներ, դեղահաբ, կոնցեպտը, փարթի, իմպերիա կոնֆերանս, կոմպլեքս, յատարհալ, ֆորմուլա, պաուզա, սպեկուլյացիա, կրիմինալ, հանցագործ սխեմա, օրգանիզմ, բրենդինգ, սքրոլերի դիզայն, ռադիկալացման, ֆանտազիա, էքստրաօրդինար, Էրոզիա, դիետա, արբիտր, էմբբարգո, անալիզ, ինովացիա, անալիտիկա, կոնստրուկտիվիզմ, գեոպոլիտիկ, ռաֆթինգի ֆեդերացիա, ռեկտորատ, էքստրեմալ, կոորդինատոր, տրանսֆերտ, գենեզիս, Օրերս հրապարակված կադրերում Լիան ջինսե տաբատ էր կրում եւ սպորտային բլուզ, քաղաքական աստառ, մենեջեր, ցիտում(մէջբերում), ֆերմեր, մոդերացբւմ, օրգանապէս, ռեֆերատներ, իներցիոն, բուքմեյքերական, դիլետանտիզմ, պանիկ, բուժպրագա, մոնտաժված, ստվերային դիրիժորները, էկրան, անտերպրիզային , ռակուրս, պասիվություն, սպոնտան, կոմպետենտ, դեմագոգ, գլոբալ, պարադոքսալ, էթնիկական տերմին նշանակում է էթնոսի, ինտեգրացիոն, դեֆիցիտ, ռեգիստր, չոբան, ավիաբազա, էվոլյուցիա, գեոսմինից, ալերգիա, պարադոքս, հիփոթեկա, անոնս, դինամիկա, հիգիենա, դասապրոցես, սթրեսային, կոլեկտիվ, նորմատիվ, կորպուս, իմպլեմենտացիա, դեկորատիվ, բոստան, սյուրռեալիստական, ինտերնացինալ, մարգինալ, հիպոթեզ, կուրատոր, դեմարշ, ուրոլոգ, պլագիատ, լակմուսի թղթի նման, անեկդոտ, սարկաստիկ, քոփի արեք, Ինձ ֆառ ա պետք, իմունիտետ, պրակտիկանտներ, ավանսակաշառք, մանթրաշ… իմպլանտոլգիաթ, սիմվոլիկա, օպտիկական, կոմպլեկտացիա, օպերատոր, լինզա, մատրիցա, մաղարիչներ, գլոբալ գենդերային, կոմունիկացիաների, լոգիստիկայի, բազմաֆունկցիոնալ, սենսացիոն, գերնորմատիվային, մաքսիմում, սենսացիա, չիպավորված, պրիմիտիվություն, լոյալության, պոպուլյար, կոմպրոմիսներ, կրիտիկական, պադերժկա, պերսոնաժ, սպեցնազով-բանով, ստոպ է տվել, լազեյկա, պրիզմա, օպտիմալացնել, ինտեգրացիոն, սպեցնազ, ռեգիոն, բուտերբրոդ, դիվերսիա, ունիտազ, բլինդաժ, կապրիզ, սպեցիֆիկ, էպիզոդ, ինֆեկցիոն, դեժավյուիս, դուխով դոմփել, աքսեսուար, մունաթ, կոմունիկացիա, ատեստացիա, թամաշա, դիվինդենտներ, լոկալ, դոկումենտալ, ռեադմիսիա, բիզնես, արենա, մոտիվացիա, նեգատիվ, ֆյուրերիկ, ռեկետ, խունտա, փալաս, ցենզուրա, ցինիկ, ամորֆ, էվֆեմիզմ, մառազմ, մոնոէթնիկ, բրիգադ, ռեսպիրատոր, դեզինֆեկցիա, էսկալացիա, տոտալիտար, դե ֆակտո, պլաններ պլանավորելիս, դեգրադացիա, մոնոպոլիա, պրոֆիցիտ, ռեզերվ, կապիտալիզացնել, ինտերեէր, ուզուրպացիա, ինտիմ, ֆուռոռ, պրիմիտիվացում, պանիկա, գարնանային լուքը, էլեգանտ, էպիկրիզները, ինկվիզիցիա, քյոհնա քեֆչի, ինքնափիառ, ինֆեկցիոն պացենտ, էնդեմիկ, լյուքս, կոնսիլիում, պրեմիա, գարանտ, սուբվենցիոն, ֆենոմեն, բալանս, հիպոթեռքա, գերդոզավորում, դեսակրալիզացիա, սերտիֆիկատ, ռեանիմոբիլ, իռացիոնալ, էտալոն, դոմինանտ, կլաս, կոնցեպցիան, գեներալ֊ախրանիկ, դիրեկտիվներ, ուլտիմատում, ֆիկտիվ, վերբալ, դիվերսիոն, բանդիտիզմ, կլոունադա, լոգոտիպ, տրիբուն, դեգրադացման, ապոկալիպսիս, չաթ, քաղտեխնոլոգ, հիսթերիկացել, վասալ, մարիոնետ, լոգիկա, ֆորսմաժորային, իլյուզիա, քեմբ, կոզր, սվաղել, սաղ, ջոմարդ, բեսպրեդել, դեմարշ, բորսայական, կոմպենսացնել, պրեզենտացիա, փսիխոզ, դալան, պիկետ, կոմունիկացրել է, լեսբի, գեյ, բիսեքսուալ, տրանսգենդեր, ինտերսեքս, աժիոտաժ, դեմագոգներ, բեյջ, կամուֆլյաժ, բոնուսային, սոցիոլոգ, էպատաժային, սանիտարահիգիենիկ, ինաուգուրացիա, ջհանդամ, Հայաստանը կարո՞ղ է օբյեկտից վերածվել սուբյեկտի, բազմապրոֆիլ, հիերարխիկ…