Ձախողուած Խոստումներն Ու Անյաջող Արդարացումները… Դերենիկ Մելիքեան
Այն, որ Թրամփը (թէպէտ` ինչ-որ տեղ իրաւացիօրէն) օրնիբուն դատափետում է իր նախորդին` սեփական ձախողումներն արդարացնելու մտօք, պարզ է ու մեկին բոլորի համար:
Եւ արդէն, առաւել քան երբեւէ, փաստ է հանրապետական Թրամփի նախընտրական խոստումների անկատարութիւնը, ինչքան էլ որ դրանում մեղադրւի դեմոկրատական Պայտընը…
Մինչ այս, մինչ այն, բայց եւ այնպէս նաեւ փաստ է, որ ամերիկեան հասարակա-քաղաքական բազմաշերտ ընտրանին սկսել է պախարակել ու քննադատել լոկ հանրապետական եւ դեմոկրատական պարզամիտ ու հնաբոյր համակարգի շրջագծում երկրի ընտրական գործընթացներ իրականացնելու հանգամանքը` անհրաժեշտ համարելով երրորդ հոսանքի կամ առհասարակ նոր ձեւաչափերով ընտրական հաստատութիւնների կեանքի կոչումը…
Ինչեւէ, փորձենք թուարկել թրամփեան նախընտրական բարձրագոչ խոստումների յատկապէս արտաքին քաղաքականութեան բնագաւառում ակնյայտ ձախողումները:
Ռուսիա–Ուքրանիա Պատերազմ
Պարոն Թրամփը խոստացել էր վերընտրուելուց յետոյ առաջնահերթօրէն եւ կարճ ժամանակում դադարեցնել ռուս-ուքրանական պատերազմը: Աշխարհը ակնդէտ սպասելով Թրամփ-Փութին Ալասքայի յայտնի հանդիպման դրական արդիւնքներին, այսօր յուսախաբ` ականատես է նոյն Թրամփի մէկ Զելենսքուն, մէկ էլ Փութինին մեղադրելու կրկնուող արդարացումներին: Ի դէպ, մեղադրեալների շարքում յայտնուեցին նոյնպէս թէ՛ եւրոպացիք եւ թէ՛ նոյնինքն ՕԹԱՆ-ն, որի պիւտճէի խոշոր տոկոսը, ըստ Թրամփի` անհարկի կերպով վերապահուած է Միացեալ Նահանգներին… Եւ այսպէս, «Փութինից հիասթափուած»` այժմ Թրամփը Զելենսքու զիջումների յոյսն է փայփայում…
Իսրայէլ–Պաղեստին Թնջուկ
Թրամփի նախընտրական խոստումներում նոյնպէս թիրախ էր իսրայէլա-պաղեստինեան թնջուկի կարգաւորումը, սակայն այսօրուայ իրողութիւններով ապացուցւում է, որ ինքը` Թրամփը, թիրախ է դարձել հրէական ու յատկապէս ցեղասպան Նեթանիահուի քմահաճոյքների: Աւելի՛ն. մինչեւ իսկ արաբական անմիաբան ու Իսրայէլի հետ «բնականոն» յարաբերութիւնները ծաւալել ցանկացող կամազուրկ մի շարք երկրներն այսօր, իսլամական երկրների հետ համատեղ, հակաիսրայէլական համաժողով են կազմակերպում Տոհայում, երբ արդէն չափազանց լկտիացած Իսրայէլի կողմից հրթիռակոծման թիրախ է դառնում նոյն ԱՄՆ-ի շրջանային դաշնակից համարուող Քաթարը… Երկիր, որն հիւրընկալել էր Իսրայէլի հետ հակամարտող ՀԱՄԱՍ-ի վերնախաւին` նոյն թնջուկի առնչութեամբ բանակցելու համար:
Իրանի Միջուկային Թղթածրար
Իր նախընտրական խոստումներում ամենաբարձրաձայնուողն թերեւս Իրանի չարչրկուած «հիւլէական սպառնալիքի վերացումն» էր: Թէպէտ այդ հարցում նոյնինքն Թրամփն էր խայտառակ քայլի դիմել` դեռ 2015-ին ՄԱԿ-ի հովանու ներքոյ 5+1 ձեւաչափով ստորագրուած միջազգային համաձայնագիրը պատռելով, բայց հետագային, իր 2-րդ նախագահական ժամանակաշրջանում նախաձեռնեց Իրանի հետ անմիջական բանակցային գործընթաց: Սա եւս, անշուշտ, չվրիպելով սիոնական վարչակարգի ուշադրութիւնից, կանխուեց ու դա դեռ քիչ էր` դարձեալ տեղի տալով իսրայէլական ներգործութեանը, Թրամփը աչք փակեց Իրանի դէմ սանձազերծուած յունիսեան տմարդի յարձակման վրայ, ընդհուպ` մինչեւ իր իսկ միջոցով Իրանի հիւլէական խաղաղ նպատակներով գործարկուող վայրերի ամբողջական ռմբակոծման…
Արդիւնքում, սակայն, մէկ կողմից Իսրայէլը հակայարձակման թիրախ դարձաւ իրանական հզօր ու ջախջախիչ հրթիռների, որն պէտք է խոստովանել նաեւ, որ աննախադէպ էր բոլոր ժամանակների հակաիսրայէլական պատերազմներում (արաբա-իսրայէլական), իսկ միւս կողմից` իրանական ողջ ժողովուրդը ցուցաբերեց նոյնպէս աննախադէպ համախմբում, յատկապէս երբ վտանգն ու սպառնալիքը գալիս էր արտաքին թշնամական ճակատից: Իսկ ինչ խօսք` միջուկային արհեստագիտութեան ֆիզիքական վնասները փոխարինելի են ու վերականգնելի, երբ միեւնոյն արհեստագիտութեան գիտական-մարդկային պաշարները անջնջելի են ըստ ամենայնի: Իրանը այս սպառնալիքը յաղթահարեց արժանապատուօրէն, իսկ թրամփեան Ամերիկան յաչս աշխարհի եւս մէկ անգամ վարկաբեկուեց` խաթարելով սեփական արժանահաւատութիւնը, մինչեւ իսկ` դաշնակիցների մօտ:
Ամփոփում
Ինչեւէ, այսօր երեւի կորցրած վարկը վերականգնելու համար է, որ «Նոպէլեան» մրցանակի ձգտող Թրամփը մոգոնել է նոր պատերազմ սանձազերծել «անուղղայ» Վենեզուելլայի դէմ, Քարայիպեան կղզիների շուրջբոլորը ամերիկեան տարատեսակ ռազմանաւերի տեղակայումով…
Այս ամենին, սակայն, դիմակայելու պատրաստակամութիւն է յայտնել վենեզուելլական ողջ ժողովուրդը, որի շուրջ 10 միլիոնը ինքնազօրակոչման ստորագրութիւն է ներկայացրել` ՊՈԼԻՎԱՐԵԱՆ երկրի ամբողջականութիւնն ու արժանապատուութիւնը անխախտ պահելու հերոսական կամարտայայտութեամբ…
… Իսկ թէ ի՜նչ կարգավիճակ, կամ ասենք` ճակատագիր է ունենալու հայաստանեան Սիւնիքում, այսպէս ասած, «Թրամփեան կամուրջի» (ասել է թէ` «Զանգեզուրի փանթուրանական միջանցք») 99-ամեայ վարձակալումը, պէտք է կռահել վերոգրեալ փաստերից…