Խաչքարերը Միջոց Են, Արդիւնք եւ Ոչ Պատճառ. Պատմաբանը՝ Փաշինեանին
«Դառնացած եմ խաչքարի մասին վարչապետի յուզախառն դատողութիւններից»,- գրած է ԵՊՀ Մշակութաբանութեան ամպիոնի վարիչ, փրոֆեսըր Համլէթ Պետրոսեանը․
«Նախ՝ խաչքարներ չեն, այլ խաչքարեր:
Խաչքարերը իշխանութեան, քաղաքական կուսակցութիւններու, ընդդիմութեան, նոյնիսկ Հայ առաքելական եկեղեցու նախաձեռնութիւնը չեն: Խաչքարային մշակոյթի նոր ալիքը՝ սկսած անցած դարի 60-ական թուականներից՝ ծագել, զարգացել եւ մնում է զուտ ժողովրդական նախաձեռնութիւն: Ի հարկէ, կարելի է քննել, խօսել դրա լաւ ու վատ դրսեւորումների մասին:
Բայց այն միանշանակ հանրոյթի մի զգալի մասի դարերով փորձուած արձագանգն է իրավիճակին, նրա յոյսի դրսեւորումն է, երբ իրականութիւնն ու քաղաքականութիւնը որեւէ յոյս չեն տալիս: Նախ այս մասին պիտի մտածել, բարձրաձայնել, հասկանալ: Խաչքարերը միջոց են, արդիւնք եւ ոչ պատճառ»: