Բաց Նամակ. Քառօրեայ Տօն

Աշխարհը արագընթաց կը յառաջանայ դէպի համաշխարհայնացում, (globalisation) եւ երկիրներու առաջնորդները ճառեր կ`արտասանեն ի խնդիր ժողովրդավարութեան եւ մարդու իրաւունքներու․․․

Մեր պատմութեան անկիւնադարձային այս «պարտութիւնը» աւելի ուշ  իսկական «յաղթանակ»ի վերածուած է, քանզի հզօր ոսոխը՝ տեսնելով, որ անհնար է յաղթել հայկական վճռականութեան ու  մարտավարութեան պարտիզանական մարտերուն (այս ալ համամարդկային նախընթաց կարելի է համարել), ուր հուժկու փիղերը հնարաւորութիւն չ՛ունէին լեռներու եւ ձորերու անակնկալ արշաւներու դիմադրութեան, տեղի տուած է եւ ընդունած է համակերպիլ հայկական դիրքորոշման՝ ստորագրելով Նուարսակի Դաշինքը, 484 թուականին։

Քրիստոնէական Կնիքն ու Դիմագիծը փոխած են մեր պատմութեան ողջ ընթացքը․․․․Քրիստոնէութեան սկիզբէն մինչ այդ թուականը, բոլոր Տիեզերական ժողովներուն մասնակցած մեր Ազգը, ճիշդ այդ թուականին, 451-ին,  Քաղկեդոնի մէջ գումարուած ժողովին պարզ է, որ չէր կրնար մասնակցիլ, եւ դիւանագիտական «լուծում»ի մը իբրեւ արդիւնք, այսպէս ծնաւ մեր ազգային եկեղեցին, պարզապէս ոչ թէ հակադրուելու համար Տիեզերական Ժողովին, այլ մեզ «անկախ» պահելով ամէն տեսակի աստուածաբանական վերիվայրումներէ․․․․եւ անոնց հետեւանք՝ քաղաքական մեկնաբանութիւններէն․․․․

Մեր Ազգի յատկանշական «իմաստութիւն»ներէն բխող որոշ դարձուածքներ տեղ գտած են մեր ազգային նկարագրին մէջ, օրինակ «մի ծաղիկով էլ Գարուն կը գայ» յատուկ է միայն մեզի, միւս բոլոր լեզուներով, անշուշտ եւ բնականաբար, ճիշդ հակառակը կ՝ընդգծուի, նոյնպէս ֆիզիքական պարտութիւնն ու ղեկավարին մահը Բարոյական Յաղթանակ կոչելն ալ իւրայատուկ է մեզի․․․

Ամէն ազգ, օրէնքով կը սահմանէ տարեկան հոգեւոր եւ ազգային տօները, միւս կողմէն ալ, նկատի առած տնտեսական մտահոգութիւններ, չի կրնար շատացնել տօներուն թիւը, չկորսնցնելու համար տնտեսութեան անհրաժեշտ արտադրողականութիւնը։ Ազգային Բանակը արժանի է իր Օրը ունենալու եւ այդ օրը նշանակուած է Յունուար 28-ին, երբ ստորագրուած է համապատասխան պետական հրամանագիրը՝ Ազգային  Բանակ ստեղծելու հետ կապուած, իսկ 28 Յունուարին առնչուող ոչ մէկ բարոյական եւ հոգեւոր արժէք կապուած է, պարզ թուական մըն է արժեւորուած սոյն հրամանագիրով։ Շատ աւելի պատշաճ պիտի ըլլար Բանակի Օրը նշել Վարդանանց Տօնին, այսպիսով մեր  Զինուորագրեալ Մանկունք պիտի ունենային Վասն Կրօնի եւ Հայրենեաց, Մահ Իմացեալ անմահութիւն է լոզունքի օրհնաբեր յատկանիշները, օրը արձակուրդ պիտի ըլլար եւ հայ քաղաքացին յաւուր պատշաճի քառորեայ տօնով պիտի անդրարնար ե՛ւ Վարդանանց ե՛ւ մերօրեայ հերոսներուն։

Շատ ազգեր պատիւ պիտի զգային նման պատեհ առիթ մը ունենալու եւ իրենց բանակի օրը նշելու ազգային, պատմական օրուան մը առնչելով զայն։

Օրը օր, Տօնը տօն, բայց հարստացնել այդ Օրն ու Տօնը մեր պարտքն է․․․․ Այս գծով զրուցած եմ շարք մը մտաւորականներու եւ ազգային գործիչներու հետ, ոմանք կ՝ըսեն, որ Վարդանանց Տօնը փոփոխական է, ընդունեցի եւ առարկեցի, որ Քրիստոնէութեան Մեծագոյն Տօնն ալ, Սուրբ Յարութիւնը, Զատկի Տօնը շարժուն է, ի՞նչ կայ․..

Յունուար 28-ը միշտ չէ, որ այս տարուան նման Հինգշաբթի օրուան կը զուգադիպի, բայց Վարդանանքը միշտ Հինգշաբթի օր կը տօնուի, ու ահա այս տարուան օրինակով, ամէն տարի ալ քառօրեայ տօնակատարութեամբ եւ արժանավայել կրնանք նշել այս Մեծ Տօնը:

Սփիւռքի մէջ հասակ առած հայորդիս, Վարդանանց տօնին իմաստն ու արժէքը, օրին բարձր գնահատած եմ եւ Վարդանանց բնաբան «վասն Կրօնի ու Հայրենեաց» եւ «մահ իմացեալ անմահութիւն է» կարգախօսը յաճախ օգտագործած եմ բեմերէ, սակայն Հայրենիք հաստատուելու բախտը ունենալէս ետք, աւելի ու աւելի այդ յիշարժան թուականին ու պատմական մեծ իրադարձութեան մասին մտորելու պատճառ եւ առիթ կ՝ունենամ․․․

Պահ մը մոռնանք Սփիւռքը եւ վերադառնանք Հայաստան․․․

Ինչո՞ւ մեր Պետական ցուցակի տօներուն մէջ Վարդանանց տօնկատարութիւնը չէ ներառուած, այսքա՞ն արագ միջազգայնացանք, որ Մարտ 8-ը տօնի վերածենք, իսկ Վարդանանքը մոռնանք: Կը հասկնամ տօներու թիւը բազմացնելը տնտեսապէս շատ ալ բաղձալի չէ, արդ օրինակ ինչու մեր Բանակի Օրը չմիացնենք Վարդանանց տօնակատրութեան․ իմ կարծիքով Յունուար 28-ը պարզ թուական մըն է, յիշելու համար բանակի ստեղծման համանագիրը եւ իր մէջ յատուկ խորհուրդ չի պարունակեր, մինչդեռ Բանակի Օրն ու Վարդանանց տօնակատարութիւնը մէկտեղելով՝ «վասն Կրօնի եւ Հայրենեաց» կ՝իմաստաւորենք մեր Բանակի Օրը, տալով մեր զինուորներուն լաւագոյն օրինակը եւ տեսլականը․․․ ափսոս է, առնուազն խելօք բան չէ ունենալ այսպիսի  մէկ ՀԱՐՍՏՈՒԹԻՒՆ եւ զայն անտեսել․․․

Սփիւռքի ողջ տարածքին, բարոյական յաղթանակի իմասին ու արժէքին գիտակցող մեր առաջնորդները գիտցան «պատուաստել» մեր մատղաշ սերունդը ձուլման դէմ, փոխանցելով մեզի իրենց հայրենի արժէքներու ճանաչումն ու հպարտութիւն առթող գիտակցութիւնը․․․ Մայր Հողի վրայ, թերեւս նման «ազգային պատուաստ»ի մը պէտք չունենալու պատճառով, արդեօ՞ք պէտք է անտեսենք մեր ազգային արժանապատւութիւնը բարձր պահող դէմքերն ու դէպքերը․․․

Մօտաւոր անցեալի մէջ, Վարդանանց տօնը չէր իսկ յիշատակուր, այստեղ, Հայաստան․․․ Բարեբախտաբար, վերջերս, հոգեկան մեր զարթօնքին մաս կը կազմէ նաեւ նոր սերունդին մասնակցութիւնը ոգեկոչելու Աւարայրի պատերազմը, սակայն ոչ իմ մտքիս մէջ պատկերացուած պատշաճ ձեւով։ Կը հաւատամ, որ մեր բանակի դիմագիծը պէտք է Վարդանանց պատկերով ըլլայ, վասնզի մեր քաջարի զինուորները այսօր ալ Վասն Կրօնի եւ Հայրենեաց, եւ Մահ Իմացեալ Անմահութիւն է հաւատամքը նուիրաբերող հերոսներ են։