Մարդասիրական Օգնութեան Հարցը Չի Քաղաքականացուիր, Այլ Ինքնին Քաղաքական Է․ Վահրամ Էմմիեան
Մեծ տէրութիւնները Բերձորի միջանցքի արգելափակման եւ անոր վերաբացման հրամայականին մասին խօսելու ընթացքին անպայման կը խօսին «մարդասիրական այլ ճամբաներու», մասնաւորաբար Ակնա-Ստեփանակերտ ճամբու բացման մասին:
Արցախի մարդասիրական կացութեան վերաբերեալ ՄԱԿ-ի Ապահովութեան խորհուրդի 16 օգոստոսի նիստի ընթացքին ՄԱԿ-ի մէջ Ռուսիոյ մնայուն ներկայացուցիչի առաջին տեղակալ Տմիթրի Փոլիանսքի յայտնեց. «Անհրաժեշտ են քայլեր Լեռնային Ղարաբաղի շուրջ լարուածութիւնը թoթափելու համար` մասնաւորաբար, դադրեցնել Լաչինի միջանցքի արգելափակումը եւ օգտագործել մարդասիրական այլ ճամբաներ»:
Ապահովութեան խորհուրդի մէջ Միացեալ Նահանգներու մնայուն ներկայացուցիչ, Ապահովութեան խորհուրդի նախագահ Լինտա Թամըս-Կրինֆիլտ ընդգծեց. «Մարդասիրական մատակարարումներու յաւելեալ ուղիներու հարցով փոխըմբռնման հնարաւորութիւնը»:
Միացեալ Նահանգներու արտաքին գործոց նախարարութիւնը հաղորդեց, որ այդ երկրի արտաքին գործոց նախարար Էնթընի Պլինքըն Ազրպէյճանի նախագահ Իլհամ Ալիեւի հետ 1 սեպտեմբերին տեղի ունեցած հեռաձայնային զրոյցի ընթացքին ազրպէյճանական կողմին «անգամ եւս կոչ ուղղած է վերաբանալու Լաչինի միջանցքը` մարդասիրական, առեւտրական եւ ուղեւորափոխադրումներու համար, միեւնոյն ժամանակ ընդունելով Ազրպէյճանէն լրացուցիչ երթուղիներու կարեւորութիւնը»:
Ռուսիոյ արտաքին գործոց նախարարութեան բանբեր Մարիա Զախարովա 5 սեպտեմբերին յայտնեց. «Մոսկուան հանդէս կու գայ Լաչինի միջանցքով եւ Աղտամի ճամբով մարդասիրական բեռներու անխոչընդոտ մուտքի օգտին եւ կոչ կ՛ուղղէ` խուսափելու խնդիրի քաղաքականացումէն»:
Եւրոպական խորհուրդի նախագահ Շարլ Միշէլի բանբերը 1 սեպտեմբերին հրապարակեց Միշէլի երկարաշունչ, ճամբու քարտէսի մը համազօր կարեւորութիւն ունեցող յայտարարութիւնը, որուն մէջ ան նշեց, որ Եւրոպական խորհուրդի նախագահը «առաջարկած է փուլային մօտեցում, որ պիտի արտացոլացնէ Լաչինի միջանցքի լիարժէք շահագործման եւ Աղտամի (Ակնա, «Վ») երթուղիի բացման յաջորդականութիւնը»:
Այս բոլորէն կարելի է եզրակացնել, որ միջազգային ընտանիքը համաձայն է Ակնա-Ստեփանակերտ ճամբան բանալու Ազրպէյճանի առաջարկին, սակայն ոչ` Ազրպէյճանի նախագահի օգնական Հիքմեթ Հաճիեւի 30 օգոստոսին «Պի.Պի.Սի.»-ի հետ հարցազրոյցի ընթացքին նշած Բերձորի միջանցքի վերաբացումը այդ քայլէն 24 ժամ ետք կատարելու Պաքուի դիրքորոշման: Այլ խօսքով, Ակնա-Ստեփանակերտ ճամբու բացման սկզբունքին շուրջ համախոհութիւն գոյութիւն ունի, սակայն` ոչ այդ քայլին թայմինկին, որուն ճշդումը ձգուած է Ստեփանակերտ-Պաքու բանակցութիւններուն, թէեւ Միացեալ Նահանգներու արտաքին գործոց նախարար Էնթընի Պլինքըն 10 սեպտեմբերին յայտնեց. «Կը կրկնենք մեր կոչը` անյապաղ եւ միաժամանակ բանալու երկու միջանցքները»:
Արցախահայութիւնը, սակայն, բացառութեամբ կարգ մը զարտուղի ձայներու, կտրուկ կերպով կը մերժէ Ակնա-Ստեփանակերտ ճամբու բացումը` քաջ գիտակցելով, որ այդ քայլը մարդասիրական չէ, այլ քաղաքական նպատակներ կը հետապնդէ:
Ազրպէյճանական կողմն ալ չի ծածկեր այդ իրողութիւնը, այլ հրապարակաւ կը յայտարարէ այդ քայլին իսկական էութիւնը` մեկնելով այն ամբարտաւան համոզումէն, որ հայերը շատ դժուար կացութեան մէջ են եւ ի վերջոյ պիտի ընկրկին ու անձնատուր ըլլալով` իրենց վիզը դնեն թրքական եաթաղանին տակ:
Ազրպէյճանի արտաքին գործոց նախարար Ճէյհուն Պայրամով վերջերս Հունգարիա իր այցելութեան ընթացքին ազրպէյճանական ԱԶԵՐԹԱՔ լրատու գործակալութեան եւ հունգարական «Մաճար Տեմոքրաթա» հրատարակութեան հետ հարցազրոյցի ընթացքին խօսելով արցախահայութեան վերահամարկման մասին` նշեց. «Հայերու որոշ ներկայացուցիչներ ամէն ինչ կ՛ընեն, որպէսզի չարտօնեն կարելիութիւններ, կտրեն այն թելերը, որոնք ուղղակիօրէն կամ անուղղակիօրէն կրնան նկատուիլ իբրեւ հայ բնակչութեան վերահամարկման հոլովոյթի առաջին քայլերը»:
Ազրպէյճանի նախագահի օգնական Հիքմեթ Հաճիեւ 5 սեպտեմբերին «Արապ Նիուզ»-ի հետ հարցազրոյցի ընթացքին, առանց բառերը ծամծմելու, յայտարարեց, որ Ակնա-Ստեփանակերտ ճամբան` «Պիտի ապահովէ համարկումը, ուստի Ազրպէյճանը պիտի ունենայ ուղիղ մուտք դէպի Խանքենդի (Ստեփանակերտ, «Վ») եւ անմիջական կապ` Ղարաբաղի հայերուն հետ, որոնք իրենց կարգին կարելիութիւն պիտի ունենան օգտագործելու Ազրպէյճանի հիմնական ճանապարհային համակարգը` հասնելու Ազրպէյճանի այլ շրջաններ»: Ան մէկ օր առաջ ալ յայտարարած էր. «Ազրպէյճան մտադիր է վերահամարկման հոլովոյթին սկսիլ ճամբաներու բացումով»:
Մեծ տէրութիւնները շարունակ կը զգուշացնեն «մարդասիրական օգնութիւնը քաղաքականացնելէ»: Անոնց այդ կոչը առաջին հերթին ուղղուած է Պաքուին, որ, ըստ անոնց, շրջանի հայութեան համարկման քաղաքական նպատակը կը հետապնդէ: Ազրպէյճանը, սակայն, իսկութեան մէջ մարդասիրական օգնութեան մատակարարումը կը խափանէ հասնելու համար արցախահայութեան բնաջնջման, որ մեղմասացութեամբ «համարկում» կը կոչէ:
Մեծ տէրութիւններուն այդ յորդորը նաեւ ուղղուած է հայկական կողմին, որ սակայն այդ հարցը չի քաղաքականացներ, այլ քաջ կը գիտակցի անոր ներկայացուցած գոյութենական վտանգին: Հայկական կողմը հարցը չի քաղաքականացներ, որովհետեւ հարցը ինքնին քաղաքական է, ուստի եւ հայկական կողմին ուղղուած տողատակի մեղադրանքը` անհեթեթ: